Чи ватанэгьлияр — гьар сана
Лап машгьур лезгийрикай сад Советрин ва Россиядин алим-философ, ахлакьдинни эдебдин рекьяй чIехи пешекар Абдусалам Абдулкеримович Гьуьсейнов я. Ам 1939-йисан 8-мартдиз Сулейман-Стальский (а чIаван Кьасумхуьруьн) райондин Алкьвадрин хуьре дидедиз хьана.
Абдусалам Гьуьсейнов — РАН-дин академик, философиядин илимрин доктор, 1982-йисалай М.В.Ломоносован тIварунихъ галай МГУ-дин профессор, 1996-йисалай МГУ-дин этикадин кафедрадин заведующий, 2006-2015-йисара РАН-дин философиядин институтдин директор.
А.Гьуьсейнов машгьур алим-тарихчи, камалэгьли, шаир ва маарифчи Алкьвадар Гьасанан сихилдин векил я. Гележегдин алимди 1946-1956-йисара Избербаш шегьердин юкьван мектебда агалкьунралди кIелна. Мектеб куьтягьай йисуз М.В.Ломоносован тIварунихъ галай МГУ-дин философиядин факультетдик экечIна ва 1961-йисуз анаг куьтягьна. “Философиядин ва марксизмдин-ленинизмдин бинейрин преподаватель” пеше къачудайла, лезги алимдиз В.Ф.Асмус, Т.И.Ойзерман, Д.И. Чесноков хьтин машгьур профессорри чирвилер гана. 1961-1964-йисара МГУ-да философиядин факультетдин аспирантурада кIелун давамарна, диссертация хвена, илимрин кандидатвилин дережа къачуна. 1965-1970-йисара институтда философиядин факультетда тарсар гана.
1970-йисуз Берлиндин Гумбольдтан тIварунихъ галай университетда илимдин рекьяй цIуд вацра тежриба къачуна. 1970-1987-йисара МГУ-дин философиядин факультетдин этикадин кафедрада тарсар гана.
1987-йисалай РАН-дин философиядин институтда кIвалахна: сифте этикадин сектордин заведующийвиле, ахпа яшайишдин философиядинни философиядин антропологиядин отделдин заведующийвиле, институтдин директордин заместителвиле. 2006-йисуз Абдусалам Абдулкеримович институтдин директорвиле хкяна. Машгьур алимди и къуллугъдал 2015-йисан эхирдалди кIвалахна. 1996-йисалай инихъ ада гьа са вахтунда МГУ-дин философиядин факультетдин этикадин кафедрадин заведующийвални ийизва.
Лезги алимдиз Прагадин, Латвиядин ва Европадин маса хейлин уьлквейрин машгьур университетриз лекцияр кIелун патал теклифна.
А. Гьуьсейнова 1964-йисуз М.В.Ломоносован тIварунихъ галай МГУ-да философиядин илимрин доктор, профессор А. Г.Спиркинан илимдин регьбервилик кваз “Условия происхождения нравственности” темадай философиядин илимрин кандидатвилин, 1977-йисуз “Социальная природа нравственности” темадай илимрин докторвилин диссертацияр хвена. 1970-йисуз доцентдин, 1982-йисуз профессордин тIварариз лайихлу хьана. “Античная этика”, Западно-европейская этика”, “Этика Аристотеля” “Свобода воли и ответственности” ва маса курсарай лекцияр кIелна.
Ам илимдин 200-далайни гзаф кIвалахрин, гьа жергедай яз 11 монографиядин, са жерге учебникрин автор я. Алимдин “Золотое правило нравственности” ктаб болгар, испан, немс ва словацкий чIалариз таржума авунва. Абдусалам Гьуьсейнов автор ва соавтор яз чапдай акъатнавай илимдин хейлин маса ктабарни къецепатан чIалариз таржума авунва, абурухъ илимдин рекьяй санлай дуьньядин дережада игьтияж арадал атанва.
Машгьур ватанэгьли “Этическая мысль” тIвар алаз йиса садра акъатзавай илимдин журналдин тешкилатчи ва кьилин редактор я. Ада дуьньяда машгьур философар тир И.Кантан, А.Шопенгауэран, А.Швейцеран илимдин кIвалахриз талукь ктабрин жавабдар редакторвал авуна.
1996-йисуз “Язык и совесть”, 2002-йисуз “Философия, мораль, политика” тIварар алаз илимдинни публицистикадин рекьяй кхьенвай метлеблу макъалайрикай ибарат кIватIалар чапна.
Ам Россиядин философиядин обществодин Президиумдин, “Вестник Российской академии наук”, “Вопросы философии” ва “Философские науки” журналрин редколлегийрин, са жерге илимрин советрин, “Гуманитарные и социальные науки” предметрин рекьяй РСОШ-дин (Российский совет олимпиад школьников) экспертрин комиссиядин член я.
Илимдик еке пай кутунай зурба лезгидин зегьмет 1996-йисуз ЮНЕСКО-ди Махатма Гандидин медаль галай дипломдалди къейдна. 2003-йисуз адакай илимдинни техникадин хиляй РФ-дин гьукуматдин премиядин сагьиб хьана. Илим вилик тухунин рекье авунвай кIвалахар хейлин шабагьралди къейднава.
«Лезги газет»
