Къецепатан уьлквейрай тир студентрин ассоциация еримлу авунай Ахцегьрин 1-нумрадин школадин выпускник Сафаралиев Ражаб Сафаралиевичаз Москвада кьиле фейи мярекатдал Россиядин Федерациядин илимдин ва высший образованидин министерстводин патай Чухсагъулдин чар ганва.
Ахцегьрин мектебда 8-класс акьалтIарайдалай кьулухъ кIелун давамарун патал ам Москвадиз рекье гьатнай. Уьлкведин меркезда адан уьмуьр гьикI кьиле фенатIа, гьадакай суьгьбет авун тIалабна чна Ражаб Сафаралиевичавай.
— Заз жува четин рехъ хкязавайди чизвай. Сифтедай заз жуван хайи ерийривай, кIваливай яргъа авай шегьердив вердиш хьун четин кар жедайди хьиз авай. Бахтунай, зи шаклувилер международный школада кIелиз башламишай гьа сифте йикъарилай алатна – ина гьар жуьре миллетрин векилар тир аялар чкадив вердишарунин кIвалах хъсандаказ тешкилнавай.
И мектебдик экечIун лап четин кар тир лагьайтIа, жеда: урус чIалай, тарихдай ва географиядай имтигьанар вахкунилай гъейри, логикадай тестерни агалкьунралди вахкун лазим тир. Ихтилат кватайла, заз инал Ахцегьай тир эрудитриз — урус чIалай ва логикадай имтигьанриз гьазур жез куьмек гунай Демир ва Шараф Миспагьовриз чухсагъул лугьуз кIанзава. Баркалладин кьилдин келимаяр заз гьакIни жуван халу Шихмегьамед Мурсаловавни агакьариз кIанзава. Ада заз кIелун давамардай школа хкягъиз, лазим документар гьазуриз куьмекна.
– Меркездин мектебда кIелиз четин тирни? Хуьруьн ва шегьеррин аялрин чирвилерин дережада еке тафават авани?
— Образованидин программаяр са тIимил тафаватлу тир. Амма Ахцегьрин 1-нумрадин мектебдин (1993-2001-йисара ана кIвалахай) виниз тир пешекарвилин дережадин муаллимрин – Раиса Мегьамедовнадин, Манисе Наврузалиевнадин, Гуьлнара Нажмудиновнадин, Заида Исакьовнадин, Саният Эседовнадин зегьметдин нетижа яз, залай школа агалкьунралди акьалтIариз ва виридалайни гзаф миллетрин векилар авай университетдик — Патрис Лумумбадин тIварунихъ галай Россиядин халкьарин дуствилин университетдик (РУДН) экечIиз алакьна. И вузда дуьньядин 160 уьлкведай тир 12 агъзурдалай гзаф студентри чирвилер къачузва.
– Къецепатан уьлквейрай тир студентрин ассоциация гьихьтинди я ва вуна ана гьихьтин везифаяр тамамарзава?
— Къецепатан уьлквейрай тир студентрин ассоциация (АИС) ихьтин студентрин чпин теклифдалди ва дуьньядин уьлквейрин халкьарин арада дуствилин, сад-садан гъавурда акьунин къени алакъаяр арадал гъунин макьсаддалди РФ-дин образованидин министерстводинни маса вузрин куьмекдалди арадал гъанва.
Ассоциацияди Россияда кIелзавай къецепатан уьлквейрай тир студентриз герек вири куьмекар (гьам такьатрихъ, гьамни ихтиярар хуьнихъ галаз алакъалу) гузва. Идалайни гъейри, АИС-ди къецепатан уьлквейрай тир студентар Россиядин халкьарин тарихдин, медениятдин ивиррихъ, адетрихъ галаз танишарунихъ элкъуьрнавай мярекатар тешкилзава. Алай вахтунда Россиядин мулкунал АИС-дин 27-далай гзаф филиалар кардик ква.
РУДН ассоциациядин учредителрикай сад я. Жув патал хайиди хьанвай и вуздин къуллугъчи яз (за ина 2006-йисалай кIелни ийизва, кIвалахни), зун РУДН-дин ва АИС-дин чIехи мярекатар кьиле тухун патал финансринни юридический месэлаяр гьялунал машгъул я.
– Куь хизандикайни суьгьбетнайтIа кIанзавай?
— Зи хизан са акьван екеди туш. Амма зи багърийрин арада гьар жуьре шабагьриз ва пишкешриз лайихлу ксар тIимил авач. Зи чIехи буба Ражаб Сафаралиев «Кавказ хуьнай» медалдиз, Дагъустан АССР-дин Верховный Советдин Президиумдин Гьуьрметдин грамотадиз, Крымдин милициядин кьилин управленидин грамотадиз лайихлу хьанай. Стха Арсеназ Яру майдандал кьиле фейи Гъалибвилин Парадда Москвадин Суворован училищедин патай иштиракунай Россиядин оборонадин министерстводи кьве сеферда чухсагъулдин чарар ганай.
– Куь гележегдин планар гьихьтинбур я?
— Зи вилик квай асул месэлайрик кандидатвилин диссертация хуьн, педагогикадин хиле жуван чирвилер артухарун ва хайи Ахцегьрин чилел школадин образование еримлу авуник пай кутун ква.
– Къуй вун мурадрихъ агакьрай, мадни еке агалкьунар хьурай!
Арсен Сафаралиев
