Четин рехъ хкязавайди чизвай…

Къецепатан уьлквейрай тир сту­дент­рин ассоциация еримлу авунай­ Ахцегьрин 1-нумрадин школадин выпускник Сафаралиев Ражаб Сафаралиевичаз Москвада кьиле фе­йи мярекатдал Россиядин Федерациядин  илимдин ва высший образованидин министерстводин патай Чухсагъулдин чар ганва.

Ахцегьрин мектебда 8-класс  акьал­тIарайдалай кьулухъ кIелун давамарун патал ам Москвадиз­ рекье гьатнай. Уьл­кведин меркез­да адан уьмуьр гьикI кьиле фе­натIа, гьадакай суьгьбет авун тIа­лабна чна Ражаб Сафаралиевичавай.

—  Заз жува четин рехъ хкязавайди­ чизвай. Сифтедай заз жуван хайи ерийривай, кIваливай яргъа авай шегьердив вердиш хьун четин кар жедайди хьиз авай. Бахтунай, зи шаклувилер международный школада кIелиз башламишай гьа сифте йикъарилай алатна – ина гьар жуьре миллетрин векилар тир аялар чкадив вердишарунин кIвалах хъсандаказ тешкилнавай.

И мектебдик экечIун лап четин кар тир лагьайтIа, жеда: урус чIалай, тарихдай ва географиядай имтигьанар вахкунилай гъейри, логикадай тестерни агалкьунралди вахкун лазим тир. Ихтилат кватайла, заз инал Ахцегьай тир эрудитриз — урус чIалай ва логикадай имтигьанриз гьазур жез куьмек гунай Демир ва Шараф Мис­пагьовриз чухсагъул лугьуз кIанзава.  Баркалладин кьилдин келимаяр заз гьакIни жуван халу Шихмегьамед Мурсаловавни агакьариз кIанзава. Ада заз кIелун давамардай школа хкягъиз, лазим документар гьазуриз куьмекна.

– Меркездин мектебда кIе­лиз четин тирни? Хуьруьн ва ше­гьеррин аялрин чирвилерин дережада еке тафават авани?

— Образованидин программаяр­ са тIимил тафаватлу тир. Амма Ахцегьр­ин 1-нумрадин мектебдин (1993-2001-йисара ана кIвалахай) виниз тир пешекарвилин дережадин  муаллимрин – Раиса Мегьамедовнадин, Манисе Наврузалиевнадин, Гуьлнара Нажмудиновнадин, Заида Исакьовнадин, Саният Эседовнадин зегьметдин нетижа яз, залай школа агалкьунралди акьал­тIариз ва виридалайни гзаф миллетрин векилар авай университетдик — Патрис Лумумбадин тIварунихъ галай  Россиядин халкьарин дуствилин университетдик (РУДН) экечIиз алакьна. И вузда  дуьньядин 160 уьлкведай тир 12 агъзурдалай гзаф  студентри чирвилер къачузва.

– Къецепатан уьлквейрай тир студентрин ассоциация  гьихь­тинди я ва вуна ана гьихьтин везифаяр тамамарзава?

— Къецепатан уьлквейрай тир студентрин ассоциация (АИС) ихьтин студентрин чпин теклифдалди ва дуьньядин уьлквейрин халкьарин арада дуствилин, сад-садан гъавурда акьунин къени алакъаяр­ арадал гъунин макьсаддалди РФ-дин образованидин министерст­водинни маса вузрин  куьмекдалди арадал гъанва.

Ассоциацияди Россияда кIел­за­­вай къецепатан уьлквейрай тир студентриз герек вири куьмекар (гьам такьатрихъ, гьамни ихтиярар хуьнихъ галаз алакъа­лу) гузва. Идалайни гъейри, АИС-ди къе­цепатан уьлквейрай тир студентар Россиядин халкьарин тарихдин, медениятдин ивиррихъ, адет­рихъ галаз танишарунихъ эл­къуьр­навай мярекатар тешкилзава. Алай вахтунда Россиядин мулкунал АИС-дин 27-далай гзаф филиалар кардик ква.

РУДН ассоциациядин учредителрикай сад я. Жув патал хайиди хьанвай и вуздин къуллугъчи яз (за ина 2006-йисалай кIелни ийизва, кIвалахни), зун РУДН-дин ва АИС-дин чIехи мярекатар кьиле тухун патал финансринни юридический месэлаяр гьялунал машгъул я.

– Куь хизандикайни суьгь­бет­найтIа кIанзавай?

— Зи хизан са акьван екеди туш. Амма зи багърийрин арада гьар жуьре шабагьриз ва пишкешриз лайихлу ксар тIимил авач. Зи чIехи буба Ражаб Сафаралиев «Кавказ хуьнай» медалдиз, Дагъустан АССР-дин Верховный Советдин Президиумдин Гьуьр­метдин грамотадиз, Крымдин милициядин кьилин управленидин грамотадиз лайихлу хьанай. Стха Арсеназ Яру майдандал кьиле фейи Гъалибвилин Парадда Москвадин Суворован училищедин патай  иштиракунай Россиядин оборонадин министерстводи кьве сеферда чухсагъулдин чарар ганай.

– Куь гележегдин планар гьихьтинбур я?

— Зи вилик квай асул месэлайрик кандидатвилин диссертация хуьн, педагогикадин хиле жуван чирвилер артухарун ва хайи Ахцегьрин чилел  школадин образование еримлу авуник пай кутун ква.

– Къуй вун мурадрихъ агакьрай, мадни еке агалкьунар хьурай!

Арсен  Сафаралиев