Вахтар къвез алатзава. Гьукуматда дегишвилер хьайидалай кьулухъ халкьдин ийир-тийир квахьна. КIвалахдай заводар, фабрикаяр акъваз хьана. Колхозар, совхозар амукьнач. Кьиле акъвазнавай, чеб коммунистар я лугьуз хур гатай ксари вири эменни сифте чпи тарашна.
Совхозрин, колхозрин чилер арендаяр я лугьуз вахкана. И кардин вилик пад кьадай касни хьанач, кIандайвал пайна.
Гьа ихьтин татугай гьалар Россияда тIвар-ван авай Герейханован совхоздани хьана. Ина шад жедай са мярекатни амач, гьатта 90 йис хьайилани, рикIел хканач.
Алай вахтунда чилер арендада къачунвай ксарин са паюнини абурукай хийир ва кьилевай сагьибрини налогарни дуьздаказ къачузвач. КIвалахиз кIандай, зегьметдал рикI алай бажарагълу рухвайри арендайрикай хийир къачузва. Ихьтинбурукай яз, чавай рагьметлу Сулейманан хва Арифан тIвар хьаз жеда.
Арифан дах Сулейман Балаханович Мегьарамдхуьруьн райондин ЦIелегуьнрин хуьре лежбердин хизанда 1928-йисуз дидедиз хьана. Дагъустанда залзала хьайила, ам Герейханован хуьруьз эвичIна. Аниз атайла, Сулейман Магьмутахуьряй тир Айишатал эвленмиш хьана. Айишата адаз 5 гадани 3 руш багъишна.
Сулейман Балахановичан аял вахтар акьван тарифдинбур хьанач, гъвечIизмаз дидени буба рагьметдиз фена, ам Мегьарамдхуьруьн интернатда хьана.
Сулеймана са шумуд йисуз совхозда эцигунардайди, заводда, багълара рабочий яз кIвалахна. Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумдин агрономвилин отделение куьтягьай ада Герейханован хуьруьн 2 лагьай отделенида, багъларин бригадир яз, уьмуьрдин эхирдалди зегьмет чIугуна. Ам 2013-йисуз рагьметдиз фена.
Адан бригадади са шумуд йисуз планар артухни алаз ацIуриз хьанай, шумудра грамотаяр, премияр къачунай. Сулейманаз еке гьуьрмет авай.
Алай вахтунда бубадин пеше хва Арифа намуслувилелди кьиле тухузва. Совхоз чкIайдалай кьулухъ Ариф Сулеймановича вичиз къачунвай 1,5 гектарда багъ кутуна, ана хизанни галаз кIвалахзава.
Ариф Сулейманов 1963-йисуз Герейханован 1-хуьре дидедиз хьана. 1982-йисуз и хуьруьн школа акьалтIарай жегьил 1983-йисуз Советрин Армиядин жергейриз тухвана. Германияда къуллугъна. Армиядай хтайла, са йисуз хуьре гьар жуьредин кIвалахар авурдалай кьулухъ, Узбекистанда шофервиле кIвалахна. 1992-йисуз анай хтана мад хуьре консервиярдай заводда рабочий яз кIвалахна. 2008-йисуз, аренда кьуна, багъ кутуна. КIваладал рикI алай Арифа арендадай хьайи хийирдихъ багъдай хьайи емишар маса гун патал «Газель» машин къачуна. Вахт-вахтунда гелкъвезвай багъди хъсан бегьер гузва. Чилин чIехи пай ичин тарари кьунва. Анай ада 15 тонндилай виниз бегьер вахчузва. Жумар — 1 тонн, чуьхверар — 300 кг, некьияр -500 кг. Некьияр ичерин тарарин арайра цанва.
Четин жезвай месэла ам я хьи, бязи вахтара емишар къачудайбур тIимил жезва. Абур вахкудай заводар, цехарни авач. Вичихъ улакь авайвиляй ада емишар Дербентдиз, Махачкъаладиз, Каспийскдиз тухузва.
— Бегьер агакьайла, ам вахтунда кIватIун патал чи кьуд касдикай ибарат хизандилай гъейри, вахтуналди куьмекчиярни кьазва, — лугьузва ада. Алай девир гьикьван четинди ятIани, зегьметкеш инсандиз гьар сана кIвалах жагъизвайди я. СтIал Сулейманан районда кIвалахиз жедай карханаяр тIимил авач.
Ариф Сулейманова вичин арендадиз эквни тухвана, ял ядай кIвални эцигна, анаг хъсандиз туькIуьрнава. Вири гьахьтин зегьметдал рикI алай рухваяр хьанайтIа, чи дуланажагъ мадни хъсан жедай.
Ариф Сулейманован чIехи хва Максима университетдин экономикадин факультет, гъвечIи хва Эмирхана экономикадин колледж акьалтIарна. Абуру гьар жуьредин кIвалахрал зегьмет чIугвазва.
Вадим Жамалдинов
