Квез чидани?
. Азов Ростовдин областдин, Азов гьуьлуьн къерехда авай гъвечIи, къулай, михьи ва тарар гзаф авай шегьер я. Адан умуми майдан 66,2 квадратный километрдикай ибарат я.
. Норвегиядин сиягьатчи Тур Хейердал 2000-2001-йисара и шегьердин мулкара Дондал къадим скандинавар хьайивилин гьакъиндай шагьидвилерихъ къекъвена. Ам ихьтин фикирдал атана: «ХIII асирдин тарихчи Снорриди малумарнавайвал, Танаис вацIун къерехда «асар» («асы») тIвар алай ксар яшамиш хьана ва абурухъ «хоф» килиса авай. Зун картадиз килигна ва Дон вацIун чапла пата Азов шегьер акуна. «Ас-хоф» (асрин килиса) цIиргъ арадал атана – Азов».
. Хейердалан фикирдалди, римлуйрин чуькьуьнин эсердик кваз асрин регьбер чи девирдал къведалди I асирда Скандинавиядиз хъфена. Хейердала Азовда гегьенш эгъуьнунар башламишна, амма затIар жагъуриз агакьнач – 2002-йисуз ам кьена.
. 1986-йисуз Азовда I асирдиз талукь, къизилдин 15 агъзур затI авай хазина жагъана.
. Азов неинки Ростовдин областдин, гьакI Россиядин мулкарал алай къадим шегьеррикай сад я.
. Са бязи чешмейри къейдзавайвал, ХII асирда, Къизилдин Ордадин вахтунда, Азовда цIуд агъзурралди инсанар яшамиш хьана. Ахпа туьркери-османри шегьер чапхунна ва ам хъсандиз мягькемарнавай Азак къеледиз элкъуьрна. ХIV асирда Азовда 20-30 агъзур кас яшамиш хьана. Екевилел гьалтайла, РагъэкъечIдай патан Европада ам пуд лагьай чкадал алай.
. 1395-йисуз шегьердал Тамерланан кьушунри гьужумна, Азакдиз цIай яна.
. 1559-йисуз шегьер Д.Вишневецкийди элкъуьрна кьуна. ХVI асирда шегьердин кьиблепата казакар пайда хьана. Сифтедай абур чуьнуьхунал, барбатIунал машгъул хьана. 1637-йисуз абуру туьркеривай Азак къеле вахчуна.
. Алай вахтунда Азов Ростовдин областдин портунин важиблу шегьер я. Ана килигуниз лайихлу затIар, чкаяр, имаратар гзаф ава. Туристрин фикир итижлу тарих авай чкайри ва къадим дараматрини желбзава.
. Шегьер чирун патал тарихдинни археологиядин музейдиз фин бес жеда.
Чи мухбир
