— Ви рикIиз веледрикай ре­гьят­ хьурай, — инсан патал и га­фа­­ри­лай­ багьа келимаяр мад бажагьат жагъида. Амма веледрикай ри­кIиз регьят хьун патал абур дуьз тербияламишунихъ еке метлеб ава.

…Мисридин (тIварар дегишарнава) рикI кIелунал гъвечIи чIавалай алай. Гьакъикъатдани, ам лагьай гьар са гаф сиве амаз кьадай, зигьинлу  гада тир. Ам­ма чIе­хи жердавай адан хе­сетар, амалар дегиш жез башламишна. Идахъни вичин себебар авачиз тушир. Мисри, кьилел буба алачиз, тек дидеди хуьзвай, вичин рикI алай хциз ада вири мумкинвилер гузвай.

Мисриди кIуьд лагьай клас­сда кIелзавай. Зи кабинетдиз, чин яру хьанвай, вич-вичивай квахьнавай са гьалда аваз, адан класс­дин руководитель Бадрудин ва гуьгъуьналлаз Мисридин диде ­Музлифатни атана акъатна­. Абурук квай теспача акур зунни чашмиш жез са тIимил амай.

За Музлифатан арзадихъ яб акализ башламишна.

— И муаллим лугьудай касди, — рахазва ам, чиник ажугъ кваз, — зи аялдихъ аман тазвач. Адак кутан тийизвай тахсирар авач. Классда чIуру крар ма­са­да­ авурлани, абур зи аялдин хи­в­е твазва, гьатта намусдик хкIа­дай гафарни лугьузва. Вичин тарсунай зи аялдиз “пудалай” виниз къимет гузвач. И му­ал­лим лугьу­дай (инал ада са ви­же­вай ла­кIабни раижна) касди, вичелай зи аялдиз чирвилер артух ава лугьуз, адал пехилвалзава…

— Ана вуч хьайиди я, Бадру­дин­­ муаллим? — жузуна за клас­с­­д­ин руководителдивай, вахтуналди арадал атанвай секинвал кьатIна.

— Мисриди вич ученикди хьиз тухузвач, вичелай ажузбурук хкуь­кьзава, рушар алай чкадал ку­туг тавур гафар лугьузва, клас­­с­­да нубатсуз хкадарунар, гьа­рагъунар ийизва. Ингье, накь зун класс­диз гьахьай чIавуз (Мис­ридиз зун акунвачир) ада, па­тав гвай Мура­дан кьилин ку­кIваз сад чуькьвена, ахьтин кIеви се­си­нал­ди гьарайна хьи… Чуьнуьх тийин­, завай сабур хуьз хьанач. “КIевиз гьараюнал­ кар туь-кIуьдайтIа, ламракай пачагь жедай”, лагьана за, тербет гун па­тал­­. “Лам вуж ятIа за ваз чирда”, — ла­гьана, гада классдай экъечI­на…

Бадрудинахъ агъан тийидай делил захъ авачир. Ам са кьадар­­ яшар хьанвай, вичихъ уьмуьрдин ва муаллимвилин хей­лин тежриба авай пешекар тир. ЯтIа­ни, кардин эвел-эхир ахтармишун кьетI­на, за жуван патав тербиядин рекьяй заместителдиз эверна, аялривай гьа­къикъат­ чи­рун тапшурмиш­на­. Чир хьайивал, муаллим гьахъ тир.

…Мисриди эхиримжи классда кIелзавай. Са юкъуз заз, нисинилай кьулухъ хьиз, хуьруьн Советдин председателди вичин патав эверна. Кабинетдиз гьахьай заз акурди мусибатдин шикил хьана: кавхадин кабинетда “рикI алай хцин” диде ацукьнавай. Адан кьилелай фите алатнавай, чIарар гьарнихъ чкIанвай, кьиляй иви авахьзавай…

— Ана вуч хьанва, директор? — жузуна завай председателди. — И Музлифатан аялдин кIвала­хар мектебда гьикI я?

За кардин гьакъикъат инал авайвал ахъайна. Аялдиз гъве­­чIи чIавалай дуьз тербия та­хьай­ди, ам, авай са велед я лу­гьуз,­ ди­деди кстахдиз хвейиди, са куьникайни адаз дарвал къалур та­вурди, ибур вири дидедин гъа­латIар тирди раижна. Бадрудин муаллимдихъ галаз хьайи къайи рахунарни рикIел хкана.

— КукIвара а ламран хва, зи патай квез гьич са манийвални жедач, — шехьиз-шехьиз минетзавай Музлифата гила. — Ам зи душман я, ада зи кьил незва, захъ аман амач, — ялварзавай ди­деди. Амма геж хьанвай. Хамдиз хвейи бал­кIан­дини кIу­рув яда лугьун гьакъикъат я кьван!..

Мирземет Салманов, ЦIийи Макьарин юкьван мектебдин муаллим-ветеран