Къе чун, Дагъустандин кьиблепатан би­нелу агьалияр, са гьакъикъатди шадарза­ва: эхиримжи кьвед-пуд йисуз чи магьалра садрани тахьай жуьреда эцигунар кьиле физва, яшайишдин рекьяй еке эгьмият авай объектар кардик акатзава. Ашкара делил я, чи районра са шумуд йис идалай вилик кьил кутур хейлин объектрал кIукI къвезвачир. Дугъри я, таъхир хьайи крариз,­ эцигунриз чкадин муниципалитетривайни са таъсирни ийиз жезвачир. Ленг хьунин себебни сад тир — такьат­рин кьитвал.

Гьелбетда, гьар са къулайвилер авай алай асирда дагълух хуьрерин агьалийризни чеб къенин девирдин ватандашар яз гьиссиз кIанзава.

Улакьрин рекьер абадунин макьсаддалди РД-дин Кьил Владимир Васильеван теклифдалди кардик кутунвай “Зи Да­гъустан — зи рекьер” проектдай Дагъустан­дин районра рекьер хъсан гьалдиз гъунин­ кIвалахар давам жезва. Алай йисуз ре­кьер­-­куьчеяр ремонт авун патал республи­кадин бюджетдай 1 миллиардни 287 миллион манат чара авуна. И такьатрикай 770,8 миллион манат муьжуьд шегьер па­тал ва 516,4 миллион манат 41 муниципальный район патал пайнава. И барадай лезги районрани рекьер абадунин кIва­лахар са къатда кьиле физва.

Мегьарамдхуьруьн  районда. “Зи Да­гъус­тан — зи рекьер” проектдин сергьятра аваз Мегьарамдхуьруьн районда ирид куьче ремонтда. РД-дин улакьрин ва рекьерин майишатдин министерстводин пресс-къуллугъди малумарайвал, алай вахтунда къир цунин ва рекьерин къерехра куьбеяр тайинарунин кIвалахар тамамарзава. Муниципальный районда рекьер­ абадун патал 17,97 миллион манат ча­ра авунва.

Ремонтдай объектар хкядайла, райондин кьиле авайбуру федеральный “Кавказ” шегьредилай “ЦIийи Филер” ва “Та­гьир­хуьруьн-Къазмаяр” сергьятрин пунктарихъ физвай рекьер цIийи хъувунин важиблувал авайбур яз гьисабна.

Сулейман-Стальский  районда. 13-июл­диз РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Ад­­ми­нистрациядин руководитель Владимир Иванова “Зи Дагъустан — зи яд”, “Зи Да­гъус­тан — зи рекьер”, “Зи Дагъустан — шегьер­­дин къулай шартIар” проектар кьилиз акъудунин месэладай видеоконференциядин алакъадин тегьерда совещание тухвана.

И проектра алай йисуз Сулейман-Стальский райондини иштиракзава. Федеральный “Шегьердин къулай шартIар” ва милли “Яшамиш жедай чка ва шегьердин шартIар” проектрин сергьятра аваз алай йисуз Агъа СтIалрал, Эминхуьре ва Герейханован хуьруьн 1-отделенида жемиятдин мулкар абадунин, паркар туькIуь­рунин кIвалахар кьиле физва.

Рекьериз талукь проектдай цIи и рай­он­дин КIварчагъ, Испик, Чуьхверхуьр, Кьу­лан СтIал хуьрерин бязи куьчейра къир цадайвал я. Алатай йисуз районда кIватIай улакьрин вири налогарни чкадин куьчеяр хъсанарун патал рекьерин фондуниз ра­къур­нава. “Зи Дагъустан — зи яд” проектдайни райондин са шумуд хуьруьз хъвадай цин цIийи тур­­баяр тухудайвал я. Проектар тамамарунин месэлаяр райондин кьил Нариман Абдулмуталибова кьетIен гуьзчивилик кутунва.

Кьурагьа. “Зи Дагъустан — шегьердин къулай шартIар” проект кьилиз акъудунин мураддалди Кьурагь райондин Кьурагь ва КьепIир хуьрерани паркар туькIуь­рунин кIвалахар гъиле кьунва.

Къейд ийин, паркар туькIуьрунин кIва­лахрал чкадин вад фялени желбнава, алай вахтунда абур тротуарра плиткаяр тунив эгечIнава. Паркунин зонаяр туькIуь­рунин кIвалахар алай йисан августдин эхирра акьалтIардайвал я. КьепIиррин хуьруь цIи ва къведай йисузни “Зи Дагъустан — зи яд” проектда иштиракда.

Докъузпарада. “Зи Дагъустан — зи рекьер” кар алай проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз цIи Докъузпара район­дин Усугъчай, Мискискар ва Къаракуьре­ хуьрерани къенепатан рекьер туькIуьр хъийида. Санлай къачурла, и хуьрера ремонтдай улакьрин рекьерин мензил саки 9 километрдив агакьда. Такьатар асул гьи­­­саб­дай республикадин бюджетдай ча­ра авунва, адалайни гъейри, са тIимил кьадар чкадин бюджетдин хивени гьатнава. ТIварар кьунвай пуд хуьрени, чиргъ вегье­на, рекьер къайдадиз хкида. Чна умуд кутазвайвал, гележегда дагълух Къа­ла­жух, Миграгъ хуьрерални нубат къведа.

Ахцегьа. “Зи Дагъустан — зи рекьер” проектдай и мукьвара Ахцегьрин кьилин пуд куьчеда къир цана. Рекьер туькIуьр­дай “Югагропромдорстрой” тешкилатдин дестеди ерилудаказ кIвалахунин нетижада 11500 квадратный метрдилайни гзаф майдан аваданламишна. Къанни вад йис идалай вилик къир цайи а куьчеяр, инал-анал лекъвер арадал атана, пис гьалда авай. Са шакни алач, яшайишдин важиблу объектар кардик квай куьчеяр къулайбур ва хатасузбур хьун чарасуз я.

Хуьруьгрин хуьре и йикъара “Шегьердин къулай шартIар” федеральный программадай Мамед Гьажиеван тIварунихъ галай медениятдин ва ял ядай парк абадунин кIвалахарни давам жезва. Малум хьайивал, проект тамамвилелди кьилиз акъудунин къимет 2,5 миллион манатдилай артух такьатрикай ибарат я. Хуьруьгвияр патал паркунин турпагъра аялрин ва спортдин майданар жеда.

Л. Фетгьуьллагь