(Эвел — 2022-йисан — 49-51, 2023-йисан 1-2-нумрайра)

41. “Аль-ГIазизу” — Лап Гужлуди (Вири­дал Гъалибди). Ам камил къуват авайди,­ чIехи къудрат авайди, зурба гужлувал авайди я. Адан гужлувилиз пуд мана ава: 1) Къу­ватдин гужлувал. 2) Михьиз игьтияж­су­з­­ви­лин гужлувал (тамам бегьемвал, са­дан­­ни тIем акакь тавунин зурбавал). 3) Гъа­либвилин (вири муьтIуьгъарунин) гуж­лувал. Садахъни са кар ийидай ва я тавуна тадай къуват авач — вири къуват Аллагьдин патай я. Адан къуватдалди цавар ва чилер, анра авай махлукьар (алемар, бендеяр), Женнетар ва Жегьеннемар халкьнава.
42. “Аль-ГIазиму” — Лап Азимди (Лап ЧIехиди). Адаз лап тамам сифетар, лап гьуьндуьр дережа, зурба гьайбатлувал ва лап чIехивал ава. Адан азимвили Адан “халкьнавай затIарикай” мад садазни акьван чIехивал, азимвал тагун истемишзава. Ихьтин кар ийидай ихтиярар авач. Вирибуру­ вири патарихъай са Адаз чIехивал гана кIан­да: рикIералди, мецералди, кIани­вилелди, краралди, муьтIуьгъ хьуналди, тарифуналди, шукур гъуналди, гунагь тавуналди.
43. “Аль-ГIафувву” — Гъаф (афа) Ийидайди. Гьар сад Адан регьимдихъни мерд­вилихъ муьгьтеж тирвал, Ада гъаф авунихъ, афа авунихъни мажбуридаказ муьгьтеж я. Дугъриданни, Ада вичи а кардиз се­беб авурдаз багъишламишун ва гъаф авун хи­ве кьунва (гаф ганва). Къуръанда ла­гьан­ва (20-сура, 82-аят, мана): “Ва гьа­къикъатда Зун, (вичи) туба авуна, иман гъана, диндал амал авуна, гуьгъуьнлай дуьз рекьеваз фейидаз гзаф багъишламишдайди я”. Адаз вичелди Адан бендейрин патай жезвай вири гунагьар элкъуьрна кьунвай тамам багъишламишун (гъафун) ава. Иллаки абуру гъаф авунин себе­бар арадал гъайила: туба, астагъфир, иман, диндал амал. Ибур себеб яз, Ада абурун чIехи гунагьрилайни, гъвечIи гу­нагь­рилайни гъил къачузва. Гьадис-уль-Къудсийда Аллагь-Таалади лугьузва: “Эй Адаман несилар! Эгер куьн Зи патав чил ацIай кьван гунагьар гваз атайтIа ва ахпа куьн Заз са шейни шерик яз тегъизваз, Захъ галаз гуьруьшмиш хьайитIа, За квез ам ацIай кьван багъишламишун гуда!”.
44. “Аль-ГIалиму” — Тамамдиз Вири Чи­дайди. Ам виридакай хабар авайди, гьар са шей (“важиблу шейэр”, “тежедай шейэр”, “мумкин шейэр”) Вичин чирвилери эл­къуьрна кьунвайди я. Ам вири — вини дережа­дин (цаварин) алемарни ва агъа дережа­дин (чилин) алемарни Чидайди я. Адан чир­вал авачир са чкани (маканни) ва са заманани авач. Адаз “гъайб крар” ва ачух крар, загьирар­ ва батIинар, ашкаради ва чуьнуьхди чизва.
45. “Аль-ГIалиййу” — Лап Винизди. Адан гьакъикъатвал, къудратлувал, дережа виридалайни винизди я. Вине хьунин вири манаяр Аллагь-Тааладиз субут я: Адаз Затдин лап винизвал субут я. Дугъриданни, Ам халкьнавай вири затIарилай лап вине ава ва Аршдилай вине я. Адаз еке къадирвал (лайихвал, гьуьндуьр дережа) субут я. Амни Адан сифетрин винизвални тамамвал я. Халкьнавай затIарин сифетар Адаз ухшар туш. Адаз муьтIуьгъа­рунин (мажбурунин, гужлувилин) винизвал субут я. Адаз виридан винел гъалибвал (винел пад) къачун талукь я ва Ам садавайни ажуз ийиз жедач.
46. “Аль-Гъаффару” — Лап гзаф Ба­гъиш­ламишдайди. Гьар сад Адан регьимдихъни мердвилихъ муьгьтеж тирвал, Ада гъаф авунихъни мажбуридаказ муьгьтеж я. Дугъриданни, Ада вичи а кардиз себеб авурдаз, багъишламишун ва гъаф авун хиве кьунва (гаф ганва). Къуръанда лагьанва (20-сура, 82-аят, мана): “Ва гьа­къи­къат­да Зун, (вичи) туба авуна, иман гъана, диндал амал авуна гуьгъуьнлай дуьз рекьеваз фейидаз гзаф багъишламишдайди я”. Адаз вичелди Адан бендейрин патай жезвай вири гунагьар элкъуьрна кьунвай тамам багъишламишун (гъафун) ава. Иллаки абуру гъаф авунин себе­бар арадал гъайила: туба, астагъфир, иман, диндал амал. Ибур себеб яз, Ада аб­урун чIехи гунагьрилайни, гъвечIи гунагьрилайни гъил къачузва. Гьадис-уль-Къудсийда Аллагь-Таалади лугьузва: “Эй Адаман несилар! Эгер куьн Зи патав чил ацIай кьван гунагьар гваз атайтIа ва ахпа куьн Заз са шейни шерик яз тегъизваз, Захъ галаз гуьруьшмиш хьайитIа, За квез ам ацIай кьван багъишламишун гуда!”.
47. “Аль-Гъаффуру” — Гзаф Багъишламишдайди. Гьар сад Адан регьимдихъ ва мердвилихъ муьгьтеж тирвал, Ада гъаф авунихъ, гъил къачунихъ мажбуридаказ муьгьтеж я. Дугъриданни, Ада вичи а кардиз­ себеб арадал гъайидаз багъишламишун ва гъаф авун хиве кьунва. Къуръанда лагьанва (20-сура, 82-аят, мана): “Ва гьакъи­къат­да Зун, (вичи) туба авуна, иман гъана, диндал амал авуна, гуьгъуьнлай дуьз рекьеваз фейидаз гзаф багъишламишдайди я”. Адаз тамам багъишламишун ава — иллаки абуру гъаф авунин себебар арадал гъайила: туба, астагъфир, иман, диндал амал. Ада абурун чIехи гунагьрилайни, гъвечIи гунагьрилайни гъил къачузва.
48. “Аль-Гъаниййу” — Девлетлуди (са куьнихъни муьгьтеж туширди). Ам вири патарихъай чпихъ са патахъайни нукьсан авачир тамам девлетлувал, камил сифетар­ авайди я. Ам вири авайди, са куьнихъни муьгьтеж туширди, вири Вичихъ муьгьтеж тирди, гьикьван гайитIани, тIимил тежедай девлет авайди я. Ам халкьнавай ви­ри за­тIарин игьтияжар кьилиз акъудзавайди я.
49. “Аль-Фаттагьу” — (Зурбаз) Дуван Ийидайди. Ам зурба ва хъсан Дуванчи я. Адан патай дуван кьве жуьре ава: 1) Адан диндин къанундалди ва Адан эвез хгунин къанундалди дуван авун; 2) Ам Вичин кьадар-кьисметдин къанундалди Дуван Ийиз­вайди я.

Адан диндин къанундалди дуван авун — им расулрилай шариатда инсанриз герек тир (абур муьгьтеж тир) ва Дуьз рехъ тухудай вири крар тайинарун я. Адан эвез хгунин къанундалди дуван авун — им пай­гъам­баррин ва абуруз аксивал авур халкьарин арада, мусурманрин ва кафиррин арада, иманлуйриз гъалиб гуз ва кафирриз азаб гуз дуван авун я. ГьакIни Ада Къияматдин Юкъуз “вири халкьнавай затIарин” дуван тухуда ва гьар садаз вичин эвез гу­да. Адан кьадар-кьисметдин дуван авун  ла­гьайтIа, ам Ада Вичин бендейриз кьисметзавай хийир, шийир, менфят, зарар, ба­гъишун, къахчун я… Гьавиляй Рабби вине я, Вич — зурба Дуванчи, Вири Чидайди я. Ада итIаатлу бендейриз Вичин жумартвилин хазинаяр ачухзва, Адан душманриз — а шейэриз зидбур — Вичин еке регьимдалди ва адалатлувилелди.

50. “Аль-Къадиру” — Гзаф Къудратлуди. Ам камил, чIехи къуват, зурба гужлувал­ авайди я. Адан гужлувилиз пуд мана ава: 1 — къуватдин гужлувал (зурбавал); 2 — михьиз­ игьтияжсузвилин гужлувал; 3 — гъалибвилин­ (вири муьтIуьгъарунин) гужлувал. Садазни са кар ийидай ва я тавуна тадай са къуватни авач — вири къуват Аллагьдин патай я. Адан къуватдалди цавар ва чилер, анра авай махлукьар (бендеяр, алемар), Женнетар ва Жегьеннемар халкьнава.

Ямин  Мегьамедов, диндин алим