Мукьвара чи ватанэгьли, вичин ери-бине Кьурагь райондай тир Альберт Мегьтиханован урус чIалал кхьенвай “Ифенвай хъенар” тIвар алай ктаб чапдай акъатнава.
Повестдиз детективдин сюжет хас я: ана кьилин игитдин иштираквал аваз силис кьиле физва. Чечнядихъ галаз сергьятдал алай Дагъустандин дагълара райондин кьилиз мукьва кас — чкадин депутат яна кьенва. РОВД-дин чIехидан тIалабуналди, силисдин кIвалахдив тежрибалу пешекар, РФ-дин Федеральный къуллугъдин виликан офицер эгечIзава…
Ктабдин автордихъ галаз кьиле фейи гуьруьшда ада чи са шумуд суалдиз жавабар гана.
- Альберт, сифте нубатда, ктабдин тIвар… “Ифенвай хъенар” вучиз я?
— ТIварцIихъ кьве тереф ава. Сад лагьайди — къецепатан. Вакъиаяр гатуз кьиле физва. Чими вахт я. Сюжетни “кудайди” я.
Кьвед лагьай тереф — персонажрин образар. Абурукай гзафбур, лайихлувилерал гьалтайла, кесибар я. Маса инсанрин патав абур хъенар хьиз аквазва. Анжах и хъенар ифенва. Ргаз акъвазнавай гьевесдикди, къаних, азгъун къастарикди. “Ифенвай хъенар” гьабур я.
- Ша, чна вун сифте кIелзавайбурухъ галаз танишарин. Бязибуруз вун хъсандиз чизва, сад-кьведаз вакай ван-сес хьана, чIехи паюниз ерли чизвач. Жувакай ихтилат ая.
— Зун 1975-йисуз Азербайжандин меркезда дидедиз хьана. Аял вахтарни гьана акъатна. Асул бине Кьиблепатан Дагъустанда ава, Кьурагь райондин Штулрин хуьре. 1990-йисуз чи гъвечIи хизан Бакудай Дагъустандиз куьч хьана. За Каспийскда гимназия, ДГУ-дин журналистикадин отделение акьалтIарна.
Сифте яз бубайрин хуьруьз хъфей вахт зи уьмуьрдин лишанлу легьзейрикай сад я. Са сеферда зун мукьва-кьилиди хуьруьз тухвана. Кьурагь вацIун къерехдал алай Штулизни, дагъда авайдазни. Зун хайи дагъларал, бубайрин чилерал гьасятда ашукь хьанай… А вахтунда зак акатай гьиссер масабур тир…
ДГУ акьалтIарайдалай кьулухъ зун “Молодежь Дагестана” газетда кIвалахал акъвазна. Гьажи Агьмедович Абашилован регьбервилик кваз кIвалахай йисар зи пешекарвал лигимарай мектебдиз элкъвена…
- Гила чун повестдал хквен. Детективдин жанр вучиз хкяна?
— Сюжет за геждалди сафунай яна. Заз ам эвелдилай эхирдалди итижлуди хьана кIанзавай. Детектив я эхир!
Дагълух чкада арадал атанвай бедбахтвилин дуьшуьш. Инсандин чандиз къаст авунва. Эсер кхьидайла за пешекар силисчийрихъ галаз алакъа хвена, бязи делилар абурувай чириз, туьхкIуьр хъувуна, абурун кIвалахдин сирерай кьил акъудна.
- Кьилин игитдин образ итижлуди я: акьуллу, къуватлу, вири крариз фикир гудай…
— Ада виликдай Федеральный къуллугъда кIвалахна, хейлин йисарин тежриба ава.
Асул гьисабдай зун кьилин игитдин къаматда къастунал кIеви ва дерин кьатIунар авай инсандиз хас ерияр сад ийиз алахъна. Эгер квез Шерлок Холмсан детективар итижлу ятIа, “Ифенвай хъенар” кIела. Брюс Уиллисан иштираквал аваз кьиле физвай ягъунрикай, къалмакъалрикай кIелиз кIанзаватIа, “Ифенвай хъенар” гъиле яхъ!
Ктабдиз дуьнья къалурай чапханади зи повестдиз Дагъустандин сад лагьай триллер лагьана къимет гана. Гьакъикъатда ам са нефесдал кIелиз жедай эсер хьанвани, хьанвачни анжах кIелзавайбурувай лугьуз жеда.
* * *
Газетдин гуьгъуьнал алай нумрайрикай сада чна Альберт Мегьтиханован повестдай бязи чIукар гуда. Эгер квехъ ктаб маса къачудай фикир аватIа, ам Махачкъала шегьердин Толстоян тIварунихъ галай куьчеда авай ктабрин “Арбат” туьквенда суракь ая.
Агьмед Магьмудов
