4-июндиз Дагъустандин Кьил Сергей Меликован регьбервилик кваз кьиле фейи совещанидал кар алай са шумуд месэла веревирдна. Асул гьисабдай агьалийрин арзайриз гьукумдин органри фикир гуниз, Дагъустанда милли проектар кьилиз акъудуниз, ЖКХ-дин хел еримлу авуниз, улакьрин логистикадин маканар эцигуниз, йисан вири вахтариз талукь туризмдин «Каспийдин къерехдин кластер» комплекс арадал гъуниз талукь месэлайрикай рахана. 

Агьалийрин арзаяр, тIалабунар. Малум хьайивал, алатай гьафтеда Да­гъустандин ЦУР-ди агьалийрилай 2,2 агъзурдалайни гзаф арзаяр атайди тес­тикьарна. Гьукумдин органри агьалийрин тIалабунриз, арзайриз фикир гайи тегьердикай РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин регьбердин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Махач Омарова ихтилатна. Мисал яз, Махачкъаладин са куьчеда  гзаф квартирайрикай ибарат кIвал эцигунин нетижада хсуси дараматар чукIунал гъана. Гьакъикъат  чирун патал шегьердин администрациядин векилар чкадал фена­ ва хсусиятриз зарар гузвай эцигунрин кIвалахар акъвазарна. Инсанар саки яшамиш тежезвай пуд кIвализ зарар хьанвай, амма эцигунрин тешкилатди чIур хьайи чкаяр гуьнгуьна хутада ва зарар эвез хъийида.

М.Омарован гафаралди, зирзибилар­ вахт-вахтунда тухун тавунихъ галаз алакъалу яз агьалийри ийизвай наразивилер артух хьанва. Ихьтин гьалар, агьалийрин арзайрай аквазвайвал, гзафни-гзаф республикадин меркезда арадал къвезва. Сергей Меликова и месэла гьялунин ва зирзибилар вегьедай контейнеррин майданар къайдадик кутунин тапшуругъ гана.

Жемиятди ийизвай наразивилериз, арзайриз гьукумдин органри фикир гунин кардал тухузвай гуьзчивал мадни мягькемарун герек тирди къейд авуналди, республикадин регьберди алава хъувуна: «Саки вири уьлкведиз зирзибилралди къазанмишиз чир хьанва. Чна муниципалитетриз кIвалахдай мумкинвал гузва, и кар инсанар патал менфят хкатдай жуьреда авун герек я».

С.Меликован фикирдалди, инсанриз­ гьар са идарадивай герек месэлайрин патахъай чпиз къулай вахтунда онлайн жуьреда ачухдаказ хабар кьадай ва тайин­ жавабар къачудай мумкинвал хьана кIанда.

Милли проектар. Дагъустанда­ милли проектар кьилиз акъудунин кIва­лахрикай сад лагьай вице-премьер Руслан Алиева доклад авуна. И хилез цIи 19,5 миллиард манат чара авунва. Милли проектриз талукь яз 1,4 агъзур икьрар кутIунун фикирдик ква, гьелелиг и кар 66 процентдин кьилиз акъуднава. ЧкIизвай куьгьне кIвалерай агьалияр куьчарун патал 1,5 миллиард манат серфда, шегьердин хьтин къулай шартIар тешкилун патал — 1,2 миллиард манат. 2024-йисуз «Образование» проектдай 7620 аялдиз чкаяр жедай 17 мектебдиз талукь проектар гьазурунин ва дараматар эцигунин крар кьиле фида. Хейлин мектебар цIийи техникадалди таъминарда, 43 воркаут-майдан ва футбол къугъвадай гъвечIи 10 майдан арадал гъида.

ЖКХ. Сад лагьай вице-премьер Манвел Мажонца регионда яшайишдинни коммунальный вири къуллугърай гьакъи гуз жедай сад тир документ арадал гъуникай ихтилатна. И къайда Дагъустандин вири шегьерра йисан эхирдалди кардик акатда. Пул гунин сад тир документ июлдин вацра 4 шегьерда кардик кутунив эгечIда.

Улакьринни логистикадин маканар. И месэла РФ-дин экономика вилик тухунин рекьяй министрдин заместитель Сергей Назаровахъ галаз совещанидал­ веревирдна. Чи республикадиз федеральный министерстводин жавабдар къул­­лугъчи атунин нетижайрикай вице-премьер Ризван Гъазимегьамедова ихтилатна. Малум хьайивал, мукьвал вахтара республикада улакьринни логистикадин 2 центр пайда жеда: «Каспийский»  — Къарабудахкент районда, «Авадан» — Дербент районда.

Совещанидал Р. Гъазимегьамедова къейд авурвал, гележегдин Каспийдин къерехдин кластер патал ракьун рекьин къурулуш еримлу авунин месэлани фикирдик ква. Ихтилат «Махачкъаладин аэропорт — Дагъустандин Огни — Дербент» маршрутдай кардик кутадай ракьун рекьикай физва.

Каспийдин къерехдин кластер. Дербент районда Каспийдин къерехдин кластер арадал гъуниз талукь проект ­уьлкведин Президентди теклифна. Гьуьлуьн къерехда 6,5 километр­дин яргъивилихъ арадал гъидай клас­тердин мулкара санлай 28 мугьманха­на ва ­общежитие жеда. И проектди кIвалахдай 8 агъзур кьван цIийи чкаяр арадал гъида.

Уьлкведин вице-премьер Александр Новака Каспийдин къерехдин кластердиз талукь крар 2027-йисалди вилик тухун патал кIвалахдайбурун десте тестикьарнава.

Каспийдин къерехдин кластердин месэладикай рахадайла, республикадин регьбер Сергей Меликова муниципальный тешкилатрин кьилериз лагьана: «И карда гьикI иштиракун лазим ятIа, гьар са районди фагьумна кIанда. Мисал яз, чIехи кластердай туристривай физ жедай чкаяр арадал гъунин карда иштиракиз хьунни мумкин я».

Совещанидин эхирдай ЖКХ-дин къул­лугърин ери хъсанарунин месэладай веревирдер давам хъхьана.

Салим  Салимов