Шагьмарданов Абад Шагьмарданович 1930-йисан 10-февралдиз Ахцегьа зегьметчи чIехи хизанда дидедиз хьана. 7- класс куьтягьай ам, диде-бубадиз куьмек яз, Мукьтадиран тIварунихъ галай колхоздиз фена, саларбанвилел, багъманчивилел машгъул хьана. 25 йисан яшда аваз адаз Советрин Армиядин жергейриз эверна. Махсус курсара химик-разведчиквилин пеше къачур дагъви аскерди пуд йисуз намуслувилелди Ватандиз къуллугъна. Хтайла мад Ахцегьа “Заря” совхозда багъманчивилин кеспидик эхкечIна. Гьа са вахтунда йифен курсара 10-классда кIел хъувуна.
ГъвечIи чIавалай художественный литературадал ва маса яратмишунрал рикI алай Абад Шагьмарданован макъалаярни гьикаяяр ара-бир “ЦIийи дуьнья”, “Коммунист” газетриз, “Дуствал”, “Самур” журналриз акъатдай. Къастунал кIеви дагъви 1968-йисуз Москвада М.Горькийдин тIварунихъ галай Литинститутдик экечIна. 1974-йисуз ам куьтягьна, Ахцегьиз хтана. Амма литературадин рекьяй кьилин образование авай жегьил итимдиз, тайин тир са къуллугъдал акъвазна, вичин алакьунар ва бажарагъ ачухарун кьисмет хьанач.
Вучиз ятIани ам эвленмишни хьанач. Зегьметдал рикI алай медени итим уьмуьрлух багъманчи яз амукьна.
Зегьметдин книжкадай аквазвайвал, Абад Шагьмарданович 1970-йисан 6-февралдилай “Заря” совхоздин кIвенкIвечи багъманчи тир. Къе халкьдин рикIел ам вичин хсуси къелемлух ва бубайрин тарифлу сортарин гьар са яр-емишдин бегьерлу, гуьзел багъ авай, ачух чинал гьамиша хъвер алаз рахадай зарафатчи, акьалтIай къени къилихрин итим яз алама.
Литературадин яратмишунрал лагьайтIа, литинститут куьтягьна хтайдалай кьулухъ ам гьамиша кIвале машгъул жезвай. Автордин бязи эсерар-тамашаяр — “Важи-Валентина” (“Дуствал”, 1989-йис), “Упавший поднимается” (им адан дипломдин кIвалах тир, “Литературный Дагестан”, №3) республикадин печатдиз акъатна. Бязи пьесаяр (зари асул гьисабдай драматургиядин устад тир) Ахцегьрин халкьдин театрдин ва Лезги муздрамтеатрдин сегьнейрал эцигна. Адан эсерриз 1989-йисуз уьлкведин “Театр” журналда машгьур критик Вишневскаяди хъсан къимет гана. Абад Шагьмарданов 75 йисан яшда аваз 2005-йисан апрелдиз рагьметдиз фена, Ахцегьа кучукнава.
Алим ва литературовед Азиз Мирзебегова Лезги театрдин тарихдин рекьикай чIехи ктаб кхьизвайла, Абад Шагьмарданован шикил ва адан уьмуьрдинни яратмишунрин гьакъиндай (гьакъикъатда абур икьван чIавалди саки раиж тушир) малуматар кIан хьайила, чун адан мукьва-кьилийрихъ галаз алакъаламиш хьана. Рагьметлудан гадарнавай хсуси архивда тIуб экъуьрна. Малум хьайивал, хуьруьн майишатдин производствода зегьметдикай азад вахт ада гьакI акъудзавачир: урус ва лезги чIаларал драматургиядин эсерар кхьизвай. Чи гъиле автордин “Фендигардин эхир”, “В чём я виноват” (драма в 3-х действиях), “Упавший поднимается” (пьеса в 7-ми действиях), “Защита” (пьеса в 3-х действиях) ва машинкадал элянавай, гьакI гъилин хатIарин маса эсерар гьатна. “Корреспондент” тIвар эцигнавай кьилди са папкадал чи фикир желб хьана, вучиз лагьайтIа пуд пердедикай ибарат и къемедадин винел “И пьеса чи лезги театрда эцигиз жеда” гафар кхьенвай.
Адан кIваляй къачур бязи чарар ва документар чна Ахцегьрин машгьур музейдиз вахканва. Итиж ийизвай ксаривай абурухъ галаз мукьувай таниш хьайитIа жеда.
Ажеб тир, Абад Шагьмарданован яратмишунрин гел квахь тавун патал адан эсерар, кьилди ктаб яз, чапдай акъудиз хьанайтIа.
Дашдемир Шерифалиев
