Кьилин редактордин гаф
Хиве кьуна кIанда, йисалай-суз газетринни журналрин тиражар агъуз аватзава. Пешекарри къейдзавайвал, печатдин СМИ-яр кIелзавайбурун кьадар неинки са чи, гьакIни къецепатан уьлквейрани тIимил жезва. Гзафбуру и карда кьилин тахсиркар интернет яз гьисабзаватIани, вири татугайвилер адан хиве тунни дуьз туш. Себебар мадни ава. Мисал яз, чи республикада почтадин алакъадин отделенийрай газетар, журналар кхьенвайбурал абур вахт-вахтунда ахгакьзавач. Им накьни къе арадал атанвай месэла туш, ихьтин гьалар гзаф йисара давам жезва. Ихтилатар, рахунар, веревирдер пара жезватIани, месэла сакIани гьялна акьалтIарзавач, амма печатдин СМИ-яр кхьинин къиметар йисалай-суз артух жезва. Нетижада, вахт-вахтунда ахгакьни тийизвайла, къиметарни къвердавай багьа жезвайла, инсанри газет кхьин хъийизвач, интернетдал элячIзава.
Виликдай чи шегьерра, районра кардик квай киоскрин кьадарни пара тир. Чи йикъара абур тупIаралди гьисабиз жеда. Тек са Махачкъалада, агьалийрин кьадар фикирда кьуртIа, киоскрин кьадар са шумуд виш хьун герек я, амма къенин юкъуз абурун кьадар гьич 50-давни агакьзавач. Гьикьван четин хьанатIани, гена чи редакциядилай Кьиблепатан Дагъустандин са шумуд районда киоскар кардик кутаз алакьна. Алай вахтунда «Лезги газетдин» тираждин са пай киоскрай кхьенва.
Чи халкьдин кьилин милли газетдин тираждикай рахайтIа, алатай йисан эвел кьиляй ам 6002 экземплярдиз барабар тиртIа, цIи 5580-дал кьван агъуз аватнава. Саки 500 экземплярдин тIимил хьанва. Дагъустанда акъатзавай амай газетрин гьаларни гьа ихьтинбур я. Абурув гекъигайла, чи газетдин тираж виле акьадайвал тIимил хьанвач. Рекъемриз вил вегьен. Авар чIалал акъатзавай «Гьакъикъат» газетдин тираж шаз 5000 тиртIа, цIи 4500-дал аватнава, даргийрин «Замана» газетдин тираж тамам 1 агъзурдан тIимил хьанва (2024-йисуз — 3500, 2025-йисуз — 2500 экземпляр), къумукь чIалал акъатзавай «Ёлдаш» газет кхьизвайбурун кьадар саки 1300-дан агъуз аватнава (2024-йис — 4000, 2025-йисуз 2794 экземпляр). Яхулрин «Илчи» газетдин тираж шаз 2000 экземпляр тир, цIи 1643-даз барабар я. Дагъустандин гьукуматдин газетрин арада виридалайни кьилинди яз гьисабзавай урус чIалал акъатзавай «Дагестанская правда» газетдин тиражни 400 экземплярдин тIимил хьанва (2024-йисуз 3200 тиртIа, цIи 2800 экземплярдиз барабар я). Гьа икI, рекъемрай аквазвайвал, вилик йисара хьиз, цIи, тираждал гьалтайла, «Лезги газет» Дагъустандин гьукуматдин СМИ-рин арада 1-чкадал ала.
Печатдин хилен экспертри гьисабзавайвал, газетрин, журналрин тиражар гьар йисуз тIимил жезватIани, абур мукьвара михьиз терг жеда лугьун гьеле фад я. Бязи пешекаррин фикирдалди, печатдин СМИ-яр садрани арадай акъатдач. Гьикьван интернет, телевидение вилик фейитIани, чапдай акъудзавай газетар, журналар кIелдайбур кими жедач.
Чи фикирдалди, чIехи халкьарин чIаларал акъатзавай печатдин СМИ-яр геждалди амукьайтIани, гъвечIи халкьарин милли газетар патал, гьакъикъатдани, хаталувал арадал атанва. Дагъустанда, кьадардал гьалтайла, чалайни пара авай даргийрин, къумукърин газетрин тиражар са йисан къене 1 агъзур экземплярдин ва адалай парани тIимил хьанва. Им тади гьалда серенжемар кьабулна кIанзавайдакай хабар гузвай лишан я. Серенжемрикай рахайтIа, сифте нубатда, Дагъустанда хайи чIалариз талукь къанун кьабулна акьалтIарна кIанда. Ахьтин документдин бинедаллаз милли чIалар хуьнин рекье, шак алачиз, виликди камар вегьез жеда…
Мегьамед Ибрагьимов
