Исламдин эдебар ва ахлакьар

 (Эвел — 6-7-нумрайра)

Са гьадисда лагьанва (мана): “Гьакъикъатда, крариз къимет ниятриз килигна гузвайди я ва гьар са инсандив ам агакьда, вуч хьун адан ният тиртIа…” (Бухарий).

Маса гьадисда къейднава (мана): “Гьакъикъатда, Аллагь килигзавач куь суьретриз ва девлетриз, Ам анжах куь рикIериз ва крариз килигзава” (Муслим).

РикIериз килигун ниятриз килигун лагьай чIал я, гьикI хьи, ниятди инсан тайин са амал авунихъ рекье твазва.

ИкI лугьузвай гьадисни ава (ма­на): “Сада хъсан кар ийида лагьана ният авуна, амма гуьгъуьнлай а кар кьилиз акъуд тавуртIа, а касдиз са хъсан кардин суваб кхьизва”.

Яни хъсан (диндар) ниятдалди ийизвай кар хъсанди (диндарди) жезва ва и кар себеб яз инсандиз сувабни кхьизва.

Маса гьадисдиз килигин (мана): “Инсанар кьуд жуьре ава: вичиз Аллагьди шариатдин чирвилер (илим) ва девлетар ганвайди. Ада вичин девлетрин гьакъиндай вичихъ авай чирвилералди амал ийизва. Ва са итимди лугьузва: “Эгер заз Аллагьди атIа касдиз хьиз гайитIа (чирвилер ва девлетар), дугъриданни, зани ада хьиз амал ийида”. Абур кьведни, сувабдал гьалтайла, сад хьиз я.

Вичиз Аллагьди девлетар гана, чирвилер таганвайди. Ада вичин девлетрин гьакъиндай гъалатI крар ийизва. Ва са итимди лугьузва: “Эгер зазни Аллагьди адаз гайи хьтинди гайитIа, зани ада хьтин крар ийида”. Абурун (кьведан) гунагьар сад хьиз я…” (Тирмизий).

Гьадисдай якъин жезвайвал, хъсан ниятдин сагьибдиз диндар амал авур касдиз хьиз суваб ава. ЧIуру (гунагь) ният авай касдиз ла­гьайтIа, пис амал авурдаз хьтин гунагь жезва.

Пайгъамбар (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) Табук шегьерда авайла ла­гьай гьадис ава: “Гьакъикъатда, Мединада ава ксар, гьар сефер чна рекье аваз са дере атIайла ва са чкадиз къадам вегьейла, кафирриз хъел гъидай, чна са харж авурла, диндин рекье ва гьар сефер чаз са каш ­гайила, абуру, чеб Мединада аваз,  чахъ галаз чи крарин сувабда иштиракзава”.

Адаз (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана: “Ам гьикI жезва, я Аллагьдин Расул?” Ада (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана: “Абур кьабулиз жедай (уважительный) себебди (карди) (Мединада) акъвазарна, амма чпин хъсан ниятдалди абуру чахъ галаз иштиракзава”. (Бухарий).

И гьадисдай аквазвайвал, хъсан ниятди гъазаватда авачир кас сувабдал гьалтайла гъазаватда авай касдихъ галаз барабар авунва.

Маса гьадисдай: “Кьве му­сурман кас чпин турар (гапурар) гваз женгина гьалтайла,  къанлуни кьейи­дини ЦIа (Жегьеннемда) жеда”. Адаз лагьана: “Я РасулалЛагь, им къанлу я! Бес кьейидан тахсир вуч я?” Ада (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана: “Вучиз ла­гьайтIа, адаз вичин юлдаш яна рекьиз кIанзавай” (Бухарий).

(КьатI ама)

Ямин  Мегьамедов,

диндин рекьяй алим