Пайгъамбаррин варисар (шариатдин) алимар я
(Эвел — 26,28-34-нумрайра)
Имам аш-Шафииди лагьана: “Шариатдин чирвилер къачун нафила (суннат) капI авунилай эфзел я (лапни лайихлу, лапни хъсан я)”.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Чеб дава авачирдаз ва вич, тIебибривай сагъар техжез, илажсуз гьалда авайдаз дава-дарман тир пуд шей ава: ципицIар, набататдин цуькведин маядин руквадин нек ва шекердин нацIар”.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Ваба азар сагъар хъийидай дарманрин арада беневша цуькведилай (мулдин цуьк, фиалка) хъсан дава-дарман заз аквазвач. И азардик начагъда цуькведин чIем гуьцIда ва ам хъвада. Хъсандиз экв таквазвай вилериз лекь (чIулав жигер гуьцIун) менфятлу я”.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Заз гьалал-гьарамдин (яни шариатдин) илимдилай кьулухъ менфятлу ва герек илим тIиб (медицина, жерягьвал) тирди чизва”. Лагьана кIанда, имам аш-Шафииди мусурманри зяйи авунвай тIиб-илимдин гьакъиндай еке дерт (хажалат) чIугвазвай тир. Ада лугьудай: “Абуру (шариатдин) илимдин пудакай са пай квадарна (зяйи авунва) ва а кар ягьудризни насарайриз векилнава (абурал вегьенва)”.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Заз гьадис-илимдин алим акурла, Пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) асгьабрикай са итим акур хьиз жезва. Аллагьди абуруз хъсан гьакъи (еке суваб) гурай! Абуру чаз (диндин) асул хвена, абуруз чи винел артуханвал (дережа) ава!”.
Аль-Музаний алимди лугьузвайвал, имам аш-Шафии азарлу хьайила (а начагъвилик имам кечмиш хьанай), ам адал кьил чIугваз фенай ва ада имамдивай жузуна: “Я Аба-Абдиллагь, гьикI ава ви гьал?”. Имам аш-Шафииди вичин кьил хкажна, лагьана: “Зун и дуьньядай финиз ва дустарикай чара хьуниз, зи пис крарихъ (гунагьрихъ) гуьруьшмиш хьуниз, Аллагьдин патав финиз мукьвал я. Заз чидач, зи руьгь Женнетдиз фидани, за адаз мубарак ийидайвал ва я Жегьеннемдиз фидани — за адаз башсагълугъ ийидайвал”.
Юнус ибн Абдул-Аъля алимди лугьузвайвал, адаз имам аш-Шафиидивай Аллагьдин Сифетрин гьакъиндай хабар кьурла, имамди гайи жаваб ван хьана: “Аллагьдиз ТIварарни ава, Сифетарни. Абурукай Адан Ктабда кхьенва ва Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) Суннадани вичин уьмметдиз хабар ганва. Вичив делил агакьнавай садазни абур инкардай ихтияр авач, вучиз лагьайтIа, Къуръанни абур аваз атанва, сагьигь Суннадани абур тестикьарнава. Ни абурун гьакъиндай аксивал авуртIа, вичив делил, субут агакьайдалай кьулухъ ахьтинди кафир я. Делил, субут агакьдалди, ам уьзуьр (себеб) авай кас я. Вучиз лагьайтIа, абурукай акьулдалди кьатIана ва я акунралди, фикирралди чирвал къачуз жедач. Гьавиляй абурун гьакъиндай авам ксариз чна садазни кафир я лугьузвач. Чна а Сифетар тестикьарзава (иман гъанва) ва абур са куьз ятIани тешпигь хьун чна инкарзава. Ада Вич са квез ятIани ухшар (тешпигь) хьун инкарнавайвал. Ада лагьанва (42-сура, 11-аят, мана): “…Адаз ухшар (тешпигь) хьтин са шейни авач ва Ам — Вири Ванер Къведайди, Вири Аквадайди я!”
Юнус ибн Абдул-Аъля алимди лугьузва: “Имам аш-Шафииди “тафсир” ахъайдайла (Къуръандин аятриз баян, теъбир гудайла), акI тир хьи, на лугьуди, ам, а аятар авудайла, анал алай (гуя адаз а кар аквазвай)”.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Аллагь-Таалади вири затIар халкьнава (Вичин келимадалди) “Хьухь!”. Эгер ам (Адан келима) муътазилитри лугьузвайвал, халкьнавай шей ятIа, халкьнавай са затI халкьнавай маса шейини халкьнава…”.
Юнус ибн Абдул-Аъля алимди лугьузва: “Заз имам аш-Шафииди лагьана: Я Юнус! Инсанрикай гъил чуькьуьн (абуруз мискьивалун) мидявал (адават) къазанмишдай кар я ва абуруз михьиз гъил ахъаюн пис юлдашар желбдай кар я. Гьавиляй вун а кьве гьалдин арада хьухь!”.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Инсанрин разивал (абур валай рази хьун) агакь тийидай гъаят (сергьят) я! Абурукай саламатвиле жедай са рехъни авач. Гьавиляй вал алайди ваз менфят авай кар авун я, гьа рехъ кьуна вач!”
Имам аш-Шафииди лагьана: “(Гьакъикъи) илим менфят гайи илим я ва гьакI хуралай чирнавайди илим туш”.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Къанажагълуди, акьуллуди фад кьатIудай, (герек авачир шейэр) саймиш тийидайди я”.
Ибрагьим ибн Мугьаммад алимди лугьузва: “Заз имам аш-Шафиидин кпIунилай хъсан капI авурди акурди туш. И кар ада — Муслим ибн Халидавай, Муслима — Ибн Журайждивай, ада — АтIадивай, ада — аз-Зубайравай, аз-Зубайради — Абу-Бакр ас-Сиддикьавай, Абу-Бакра Пайгъамбардивай (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) чирна.
Имам аш-Шафииди лагьана: “Акьуллуди вич акьулди гьар са нагьакь (чIуру) кардикай хуьзвайди (акъвазарзавайди) я”.
Имам аш-Шафиидивай хабар кьуна: “Вучиз вуна, зайиф кас тушиз, гзаф вахтара гъиле аса кьазва?!”. Ада лагьана: “Зун и дуьньяда мусафир кас хьиз тирди (яни рекьевайди, путник) рикIел гъун патал!”.
(КьатI ама)
Ямин Мегьамедов,
диндин рекьяй алим
