Ватандин ЧIехи дяведа Советрин Союздин халкьари, Яру Армияди къалурай игитвилер, фашизмдин винел къазанмишай гъалибвал дуьньядин тарихда гьатнава. Амма къе Европадин уьлквеяр, халкьар фашизмдин къармахрай акъудай, лукIвиликай хкудай, Дуьньядин кьвед лагьай дяве агалкьунралди эхирдиз гъайи, залум Гитлеран алчах мурадар тахьай мисал авур Яру Армиядин ва Советрин халкьдин къазанмишунар хъендик кутадайбур, Гъалибвилин нетижаяр масадбурун кIвачихъ ядайбур, гьа Гъалибвал къазанмишуник зурба пай кутур генералриз, аскерриз хкажнавай памятникар чукIурзавайбур майдандиз акъатнава. Ихьтин гьалара Россия Гъалибвилин 80 йисан юбилейдизни вири патарихъай гьазур хьана. Уьлкведин Президент В. Путина дуствилин государствойрин кьиле авайбуруз суварик теклифнава. Юбилейдин мярекатар гьар са регионда, шегьерда, районда, хуьре тухуда. Идал са шакни алач. ГьикI лагьайтIа, немсерин тум-кьил авачир ва инсафсуз кьушунрихъ галаз чIугур къизгъин женгера Советрин Союздик виликдай квай вири республикайрин векилри иштиракна, чIехи Гъалибвал къазанмишуник чпин лайихлу пай кутуна.
Гьелбетда, вири Европа пацук кутунвай фашистрин Германиядал гъалибвал къазанмишун гзаф агъур акъвазна. Саки вад йисуз Яру Армияди, советрин халкьари, гзаф кьадар къурбандар, магьрумвилер хьанатIани, фендигар душмандихъ галаз женг чIугуна, хайи чилни азадна, маса халкьарни фашизмдикай хвена. Дяведин 1941-1945-йисара, государстводин махсус комиссияди тухвай зурба кIвалахдин нетижада малум хьайивал, Ватандин ЧIехи дяведа советрин 26,6 миллион агьали телеф хьана. Абурукай 6,6 млн. дишегьлияр тир. Гьи халкьдикай гьикьван телеф хьанатIа, гьамни тайинарна комиссияди. ИкI, Ватандин ЧIехи дяведин йисара яракьлу къуватрин аскеррикай 5,7 млн. кас урусар, 1,4 млн. украинвияр, 253 агъзур белорусар, 187,7 агъзур татарар, 142,5 агъзур чувудар, 117 агъзур узбекар… ва 11,1 агъзур дагъустанвияр телеф хьана. Фашистрихъ галаз кьиле фейи женгера 200 агъзурдав агакьна дагъустанвийри къагьриманвилелди иштиракна. Дагъустанвийри танкарин колоннаяр, бронепоездар, авиаэскадрильяяр патал пулар кIватIна, фронтдиз 300 вагондилай виниз недай-хъвадай суьрсет, алукIдай парталар рекье туна. Республикадин госпиталра хирер хьанвай вишералди аскерар сагъар хъувуна. Дагъустанвийри ЧIехи Гъалибвилик аквадай хьтин пай кутуна. Чна къе къизгъин женгера телеф хьайибурун, душмандин концлагерра кьейибурун, далу пата югъди-йифди зегьмет чIугурбурун руьгьериз, юкь агъузна, икрамзава, абурухъ яс чIугвазва. Эхь, абуру Ватан хвена, несилриз ислягь уьлкведа бахтлудаказ яшамиш жедай мумкинвал яратмишна. Къе республикада Ватандин ЧIехи дяведин 6 иштиракчи ама.
Гъалибвилин сувар. Россиядин халкьар патал адан метлеб зурбади я. Иллаки — и алай, цIийи фашистар майдандиз эхкъечIнавай вахтунда. Евросоюз Россиядихъ галаз дяве ийиз гьазур жезвайла. Президент В. Путина малумарайвал, «чал гьужумиз кIанзавай гьар садав кутугай жавабни агакьда».
Республикада, Гъалибвилин 80 йисан юбилейдин сергьятра аваз, жуьреба-жуьре мярекатар тешкилзава. «Рекьин тийир полк», «Гъалибвилин Пайдах», «РикIел хуьнин шем», «РикIел хуьнин вахта», «Ватандин Игитрин вахта», «Мотомарш — Гъалибвилин рекьер», «РикIел хуьнин цIай» акцийра, республикадин край чирдайбурун — геле къекъведайбурун слетда, «Россия чи кIвал я. Гъалибвал чаз виридаз авай сад я» автопробегда ва спортдин серенжемра гзаф кьадар агьалийри иштиракна. Суваррин мярекатрин сергьятра аваз, В. Макаровадин тIварунихъ галай Женгинин баркалладин музей, Каспийскда СВО-дин Игитар тир М. Мегьамеджанован, М. Исбакиеван, М. Васильеван, Ф. Худайнатован бюстар авай Игитрин аллея шад гьалара ачухна. Гзаф хуьрера, районра фронтовикрин мемориалар ремонтна, цIийибур ачухна. Культурадин идарайра суваррин жуьреба-жуьре мярекатар кьиле тухвана.
Гьелбетда, Гъалибвилин кьилин мярекат — военный парад Каспийск шегьерда кьиле фида. Ана республикадин регьберри, карханайрин, идарайрин коллективри, жегьилри, Яру Пайдах авай Каспийскдин флотилиядин, гвардиядин мотострелковый 136 лагьай, Суворован, Кутузован, Богдан Хмельницкийдин орденар авай Усмано-Берлинский бригадайрин, региондин МЧС-дин, пограничникрин управленидин аскерри, офицерри, матросри, дишегьлийрин ротади, Юнармиядин жаванри, кадетри, военный оркестрди иштиракда.
ЧIехи Гъалибвилин 80 йисан юбилейдиз акур гьазурвилери ва кьиле тухвай кьван мярекатри къалурзава хьи, Украинадин миллетбазрин аксина дяведин махсус серенжемдани чна гъалибвал къазанмишда. Россияди садрани дявеяр башламишайди туш, амма дявеяр куьтягьун гьамиша адан хиве гьатна. Гилани гьакI жеда. Коллективный западди тарихдин тарсар рикIелай алудна ва женгерин майданда, Украина вилик кутуна, адаз Россиядал гъалибвал къазанмишиз кIан хьана. Алакьдач.
Ватандин ЧIехи дяведа къазанмишай гъалибвал чи гьар са агьали патал дамахдай кар я. Ам чавай садавайни къакъудиз жедач.
Нариман Ибрагьимов
