(Эвел — 2022-йисан — 49-51, 2023-йисан 1-3, 5-8, 10-11-нумрайра)
Ругуд лагьай къайда
Гьавиляй имам Маликавай Къуръандин 20-сурадин 5-аятдикай (мана): “(Ам я) — Мергьяматлуди, (Ада) Истиваъ авуна (Аршдал хкаж хьанва, Ам Аршдилай вине ава, Адаз Вичиз лайихлу тирвал)” гьикI Ада “истава” (Аршдал хкаж, вине хьун) авуна лагьана хабар кьурла, имамди вичин кьил агъузна, та ам михьиз гьекьеди кьадалди, ахпа ада лагьана: “Истиваъ малумсуз туш (яни гафунин мана чаз чизва), адан гьал (тегьер) акьулди кьатIузвач (яни гьикI хкаж хьанатIа, акьулди кьатIузвач) ва а кардихъ иман гъун важиблу я, адакай суал гун бидят я (цIийивал я, яни ихьтин суалар Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз), асгьабрин девирда гайиди туш)”. Имам Маликан шейхдилай (муаллимдилай) — Рабигьадилай риваят агакьнава: “Истиваъ — малумсуз туш ва адан гьал (тегьер) акьулди кьатIузвач” (ибур сагьигь асарар я, имам Загьабийди “Аль-Гьулувву” ктабда гъанва). Дугъриданни, абурулай гуьгъуьниз хьайи алимарни гьа и рекьяй фенва. Гьал (тегьер) акьулди кьатIун тийиз хьайила ва Шариатдани адан баян таганвайла, идалди адакай “акьулдин” ва “Шариатдин” кьве делилни къакъатнава ва гьавиляй а кар акъвазарун важиблу я (яни Къуръанда ва Суннада хабар гьикI атанватIа, гьакI кьабулна, и кьве чешмедин сергьятрилай алат тавун, винидихъ тIвар кьунвай чIехи имамри рехъ къалурай жуьре).
Гьавиляй а сифетриз гьал (тегьер) гуникай ва я и кар ийиз гьавалат хьуникай мукъаятвал ва игьтиятвал авуна кIанда. Чир хьухь, вуна а къадагъа кар авуртIа, дугъриданни, вун чпикай ваз хилас (къутармишун) техжедай герек авачир (ягъалмишвилин) еке чуьллериз акъатда. Эгер ви рикIиз шейтIанди а чIуру фикир вегьейтIа ва кушкуш авуртIа, вун ви Раббидихъ чалишмиш хьана кIанда. Гьакъикъатда, Ада вун хуьда (шейтIандин зияндикай, ви рикIиз вегьезвай чIуру фикиррикай) ва вуна Ада ваз эмирнавай кар ая (яни акьулди кьатIун тийизвай, чирвал авачир крарикай гьакI жуван фикирар лугьуз рахамир). Гьам я вун сагъардайди (яни шейтIандин кушкушрикай), Аллагь-Таалади лагьанва (41-сура, 36-аят, мана): “Ва эгер вав шейтIандин патай чIуру футфа (пис хиял) хкIуртIа (акатайтIа), Аллагьдивай вуна хуьнин куьмек тIалаба, гьакъикъатда, Гьам я — Вири Ванер Къвезвайди, Вири Чидайди”.
Ирид лагьай къайда
Аллагь-Тааладин сифетрин асул Илагьидин патай я (цавай авудна, ракъурнавайбур я), акьулдиз абурун патахъай чка (везифа, кар) авач (яни Аллагьди Вичи чаз ачухнавай Вичин сифетар чи акьулдивай кьатIуз жезвайди туш, гьавиляй, чна винидихъ къейд авурвал, инсан абуруз вичин акьулдалди баянар хгуз алахъун батIулвал я).
Гьавиляй чна Аллагь-Тааладиз анжах Къуръанди ва Суннади къалурнавай (субутнавай) сифетар субутна кIанда. Имам Агьмада лугьузва: “Аллагьдиз сифетар гана кIанда анжах Ада Вичиз ва я Адан Расулди ганвай сифетралди, Къуръандилай ва гьадисрилай элячI тавуна” (килиг: тIварарин гьакъиндай 6-къайда).
Ямин Мегьамедов, диндин алим
