И йикъара «Дагъустан» РИА-дин майдандал республикада турдин (кьве паюникай ибарат) къайдада кьиле тухузвай полиомиелитдиз акси рапар ягъунин серенжемдикай гегьеншдаказ суьгьбетна. Пресс-конференцияда Дагъустандин здравоохраненидин министрдин 1-заместитель Патхула Патхулаева, Роспотребнадзордин РД-да авай Управленидин регьбердин заместитель Ирина Алжанбеговади, республикадин садакай масадак акатдай азаррин (РЦИБ) эпидотделдин начальник Мурад Гьажиева, РЦИБ-дин духтур-эпидемиолог Ажий Алиевади иштиракна. Абуру агьалийрин виридалайни юмшагъ къатунин — аялрин гележегдин сагъламвал аслу тир месэладив жавабдарвилелди эгечIуниз эвер гузва.
— Республикада полиомиелитдиз талукь яз са акьван пайгардик квачир гьалар хъсанаруникай, садакай масадак акатдай азардин коллективный иммунитет арадал гъуникай ибарат тир и серенжемдив жавабдарвилелди эгечIунилай гзаф крар аслу я. ГьикI хьи, садакай масадак акатдай са кьадар маса азаррикай хьиз, полиомиелитдикай сагъардай дарманни дуьньяда авач. Ам акатунин нетижада аялдикай магьрум хьунни, уьмуьрлух ам инвалид яз амукьунни мумкин я. Гьаниз килигна, азардин вилик пад кьадай авай тек са рекьикай — рапар ягъуникай — менфят къачун тавуниз, и ва я маса себебралди кьил къакъудуниз рехъ гана кIандач. Эгер дуьньядин гзаф уьлквейра полиомиелитдихъ галаз алакъалу гьалар писбур туштIа, адакай азад хьанватIа, хейлинбура гьалар чIуру яз амазма. Пакистан, Афгъанистан, Африкадин уьлквеяр ва масабур гьахьтинбурун жергедай тирди чна рикIелай ракъур тийин. А уьлквейрихъ галаз чи агьалиярни алакъада жезва. Эхиримжи вахтунда диде-бубайри чпин аялриз рапар ягъуникай кьил къакъудзавайди фикирда кьуналди, мад сеферда гъавурда тваз кIанзава: гзаф вахтара вирусди арадал гъизвай чIуру азарар, гьа гьисабдай яз полиомиелитни, акьван фад акатзава хьи, абурун вилик пад кьаз жезвач. Гьаниз килигна, вакцинадикай менфят къачунилай, и месэладив жавабдарвилелди эгечIунилай аялдин уьмуьр ва сагъламвал аслу жезвайдал мад сеферда фикир желб ийиз кIанзава, — къейдна П. Патхулаева.
Гьукуматди вакцинадин еридал, менфятлувилел ва хатасузвилел гуьзчивал тухузвайди, Россиядин мулкунал здравоохраненидин рекьяй гьукуматдин ва муниципальный вири тешкилатра азаррин вилик пад кьадай рапар пулсуздаказ ва диде-бубадин разивал аваз язавайди къейд авуналди, Ирина Алжанбеговади полиомиелитдиз талукь яз алава серенжемдин — турдин къайдада вакцинация кьиле тухунин къарар федеральный дережада кьабулнавайди раижна. Чи региондилай гъейри, и серенжем къунши кьве субъектдани кьилиз акъудзава. Ам апрелдинни майдин варцара кьиле тухун пландик квай, амма пулдин лазим кьадар такьатар тахьунихъ галаз алакъалу яз, адав геж эгечIна. Полиомиелитдиз акси рапар, икьван гагьди абуруз рапар ягъунилай ва тавунилай аслу тушиз, 3 йисалай 14 йисалди яшара авай аялриз язава.
— Къенин юкъуз Дагъустандиз миллиондилай виниз дозадин кьадарда аваз вакцина гъанва. Сифтедай ам РЦИБ-диз агакьарзава, анайни ам дагълух районрин гьатта яргъал тир хуьрера авай медидарайризни агакьарун патал лазим тир вири шартIар чахъ ава, яни «холодовая цепь» вилив хуьзва. Республикадиз пуд жуьре вакцина, гьа гьисабдай яз сивиз вегьедай стIаларни (живая вакцина) гъанва. Абурукай гьим ядатIа, къарар духтурди кьабулзава, — къейдна Мурад Гьажиева.
Духтур-эпидемиолог А. Алиевади прививкадин процедурадикай гегьеншдаказ суьгьбетна. ИкI, адалай гуьгъуьниз аял медицинадин идарада зур сятдилай тIимил тушиз гуьзчивилик хьун лазим тирдал фикир желбна.
Дугъриданни, азаррин вилик пад кьадай рапар ягъуни инсаният хейлин азаррикай азадна. Дуьньяда виликрай пайда хьайи цIегьер, дифтерия, столбняк, коклюш, ярар, краснуха, полиомиелит, эпидпаротит хьтин азаррин эпидемийри санлай хизанар, шегьерар михьи авурди фикирда кьуналди, анжах азарриз акси рапарин куьмекдалди абурун вилик пад кьаз алакьна. Къенин юкъуз са кьадар азарар, виликан вахтара хьиз, гегьеншдаказ чкIизвачтIани, эхиримжи са шумуд йисуз садакай масадак акатдай азарри кьил хкажуникди республикада аялрин бахчаяр, сагъламвал мягькемардай идараяр агалуниз, начагъдахъ галаз алакъа хьайибур кьилди чара авуниз мажбур хьайиди рикIел хкиз кIанзава.
Рагнеда Рамалданова
