Йигин еришралди кьиле физва

Майдин  сифте йикъарин делилралди, республикада гатфарин магьсулар 140 агъзур гектардин майданда цанва. Им тумар цун планламишнавай вири чилин  63,4 процент тешкилзавай кьадар я, хабар гузва РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводин пресс-къуллугъди.

Къейдзавайвал, гьелелиг 16,8 агъзур гектарда техил, 24агъзур гектарда майваяр, 33,5 агъзур гектарда са йисан хъчар ва векьер цанва.

Хабар гузвайвал, гатфарин магьсулар цунин карда виридалайни виниз тир нетижаяр Хасавюрт,  Къизляр, Бабаюрт, Тарумовский ва Леваша районрин майишатрихъ хьанва.

190 агъзур гектардив агакьна никIера цанар цунин кIвалахар акьалтIарнава. 996,5 гектардин майданда цIийи багълар кутунва, гьа жергедай яз 529 гектарда — фад бегьердал къведай жуьре­динбур. Багълар кутунин кIвалах виридалайни йигин еришралди Мегьарамдхуьруьн  (440 гектар) ва Къизилюрт (149 гектар) районрин майишатра  кьиле фена.

“Зи чил Россия — 2017”

РФ-дин хуьруьн майишатдин министерстводи хабар гузвайвал, алай йисан 1-майдилай 31-августдалди  идаради хуьрерин месэлайриз талукь Вирироссиядин информационно-просветительский проектрин  “Зи чил Россия — 2017” конкурсда иштиракун патал арзаяр кьабулда.

Алай йисуз и конкурс кьуд лагьай сеферда кьиле фида.

Конкурс  федеральный тайин макьсаддихъ элкъуьрнавай “Хуьрерин мулкар 2014-2017-йисара ва 2020-йис алукьдалди дурумлудаказ виликди тухун” программадин сергьятра аваз  кьиле тухузва.

Министерстводи хабар гузвайвал, конкурсдин иштиракчийрин ва  абуру векилвалзавай регионрин  кьадар  йисалай-суз артух жезва. ИкI, алатай йисуз конкурсдин комиссиядив,  санлай къачурла, 78 региондай тир 3 агъзурни 892 кIва­лах агакьна — им адалай вилик  йисуз атайдалай  30 процентдин артух я.

Кьилдин авторар ва десте­яр­ патал 9 но­ми­нация тайинарнава. Сифте се­ферда яз и йисуз­ редакцияр патални номинацияр  фикирда кьунва. Идалайни гъейри, вирида­лайни хъсан проектрай алай йисуз Гран-прияр гу­да. Доку­ментар электронный почтадай — agrosmi­2017@yandex.ru — кьабулзава. Конкурсдиз талукь тамам делилар  www.­konkurs.­agro­me­dia.ru  сайтдай жа­гъида.

Экологиядин конкурс

Кавказдин тIебиатдин центради экологиядин ва биоресурсрин жуьреба-жуьрвилин хиляй Ви­­рироссиядин жегьилрин премия тайинарнава, ха­бар гузва РД-дин тIебиатдин ресурсрин ва эко­­логиядин министерстводин пресс-къул­лугъ­ди­.

Премия тайинарунин карда РФ-дин тIебиат­дин ресурсрин министерстводи куьмек гана. Пре­мия пуд номинациядай — “ТIебиатдин ресурсар кьил-кьилеллаз ишлемишун”, “ТIебиат­дин экосистемаяр хуьн ва экологиядин туризм  виликди тухун”,”Биологиядин жуьреба-жуьревал хуьн ва арадал хкун”  — тухудай конкурсда гъалиб хьайибурувай къачуз жеда.

Конкурсда чпин яш 18 йисалай агъуз ва 30 йисалай виниз тушир, гьакIни Россиядин мулкунал яшамиш жезвай  агьалийривай иштиракиз жеда. Конкурсда иштиракун патал хсуси проектар гьазурун чарасуз я.

Месэладал фикир желбдайвал

Алай йисан эхирдалди Дагъустандин тамарин фондунин майданра, санлай къачурла, 408 гектарда тамун тарарин  къелемар  цун  пландик кутунва, хабар гузва  РД-дин тамарин майишатдин комитетдай. Къейд ийин, алатай йисуз 401 гектардин майданра цIийи къелемар цанай.

Чешмеди хабар гузвайвал, пландин бинедаллаз, алай йисан гатфарихъ республикада тахминан 222 гектарда къелемар кутунва. Ихтилат физвайди асул гьисабдай  мегъуьн, цуцун, къавах ва платан тара­рикай я.

Зулухъай Махачкъаладин, гьакIни Хасавюрт, Буйнакский, Сергокъала, Къаякент ва Къайтагъ районрин  администрацийрин, образованидин ва муниципальный идарайрин гьаятра, тама­рин фондуник акатзавай чилерал, паркара, санлай къачурла, 186 гектардилай артух майдан­да тарар­ акIурда. Комитетда къейд авурвал, мя­ре­ка­тар агьа­лийрин фикир Дагъустандин тамарин дев­летар арадал хкунин ва артухарунин месэлайрал желб авунин макьсаддалди кьиле тухузва.

Санал кIвалахун икьрар хьанва

И йикъара РД-дин промышленностдинни алишверишдин министерствода Ирандинни Дагъустандин арада алишверишдинни экономикадин рекьяй алакъаяр тайинарунин  месэлаяр веревирдна.

Мярекатда Ирандин карчийри, кьилди къа­чуртIа, “DabooSanal” компаниядин  коммерциядин рекьяй директор Алиаскар Рагьманиди, компаниядин векилар тир Жафор Кхакпора ва Ами­ноллагь Рамазанханиди, “MrChemical” компаниядин  генеральный директор Вали Заде Давуда, “RossPolymer” компаниядин регьбер Эльшан Мамедова иштиракна.

Мярекат ачухдайла, РД-дин  промышленностдинни алишверишдин министр Юсуп Умавова­ Дагъустандин яшайишдинни экономикадин хилера эхиримжи йисара хъсан патахъ дегишвилер хьанвайдакай ла­гьана. “2016-йисуз  республикада промышленный производстводин индекс  137 процентдиз  барабар хьана, алай йи­сан сад лагьай кварталда лагьайтIа, — 130 процентдиз.  Республикада  инвесторриз ина къулай хьун па­тал вири шартIар тешкилнава. И макь­сад­далди чна, уьлкведин маса регионрин тежриба ишлемишна,  инвесторар патал къулай нормативно-правовой актар кьабулнава. Виридалайни къешенг (фикир желбдай) проектар  “кар алайбурун”­  дережадиз акъудзава, ида лагьайтIа, абур тешки­латдин эменнидилай  ва къазанжийрилай республикадин бюджетдиз гузвай налогрикай 5 йи­сан вахтуналди азадда”, — малумарна ада.

Давуд Вали Задеди “RossPolymer” ООО-ди­ теплицаяр патал тадаракар акъудунин карда иш­лемишзавай технологийрикай суьгьбетна. Адан гафаралди,  и тада­ракар энергия кьенятдайбур я. “Чи кIва­лахда кьилинди промышленникрин патав хьун ва абур хаммалдалди таъми­нарун я. И кардал чун Ирандани Азербайжанда машгъул­ жезва. Идалайни гъейри, чна Туьр­­­кияда, Гуржистанда ва Россия­да кIвалах­зава”, — къейдна Давуд Вали Задеди. Ада малумарайвал, компа­ниядиз Ирандай ва Азербайжандай Россиядиз Да­гъус­тандай яна фидай ва гьа и къайдада эл­къвена хкведай бизнес-рехъ (канал) ачухдай фикир ава.

“Чна Дагъустандиз ва Ирандиз  сергьятдилай кьезилдаказ элячIдайвал авуникай фикирзава. И кар патал мумкин тир манийвилер арадай­ акъудна кIанда, чаз шегьре рехъ ачухун ла­зим я. ГьакIни  шейэралди таъминарунал машгъул же­дай компания-арачи тайинарнава. Компа­ния­д­и и макьсаддалди гзаф кьадар гимиярни ма­са къачунва. Чалай Дагъустандихъ галаз карчивилин алакъаяр тайинариз алакьнава, гила чаз абур са кьадардин виниз тир дережадиз акъудиз кIанзава. Дагъустанда, куьне къейд авурвал­,  инвесторар, промышленность виликди тухун па­тал лазим тир вири шартIар ава. Чазни и гье­ре­катра иштиракиз кIанзава”, — лагьана карчиди.

“Чна виниз тир технологийрин,  Россияда ише фидай продукциядиз итиж ийизва. Чаз ихьтин продукция Да­гъустанда  акъудиз ва  маса регион­­­риз, гьатта къецепатан уьлквейризни маса гуз кIан­зава. И кар патал республикада лазим тир майданар, кIвалахиз гьазур тир инсанар ава”, — лагьа­на РД-дин промышленностдинни алишверишдин министрдин заместитель Казбек Кандаурова.

Гуьруьшдин эхирдай терефар санал кIвала­хун давамарунин гьакъиндай икьрар хьана.

Гьазурайди — Жасмина Саидова