Вичин вахтунда Дагъустандин халкьдин шаир Хуьруьг Тагьира “Заз кьуьзуь жедай мажал авач…” лагьана, шиир теснифнай:
Килигмир зи лацу хьанвай чIарариз,
Ам я, дустар, зи уьмуьрдин лацувал,
Шад жеда зун гьавадал чи багъларин,
Гзаф кIанда заз гатфарин къацувал.
Зи яхцIурни цIемуьжуьд я, гзаф туш,
Адан са пай гьижрандикди фейид я.
Куьне заз гьич кьуьзуьд лугьун инсаф туш,
За чи халкьдин таъсиб кIевиз хвейид я…
Дугъриданни, уьмуьрдал ашукь яз, четин вири уламар устадвилелди алудиз алакьзавай касдиз гьахьтин “мажал” жедани? Шаирдин рикIе, низ чида, а чIавуз гьикьван экуь мурадри чпикай хабар гузвайтIа…
Саки гьа и тегьерда фикирзавай ксарал зун и мукьвара гьалтна. Абур Докъузпара райондин Къаракуьре хуьряй я. Алай вахтунда абурун чIехи пай Махачкъалада, Каспийскда, Дербентда, Усугъчайдал ва Азербайжан Республикадин хейлин шегьеррани хуьрера яшамиш жезва.
Авадановар-Наврузовар… И тухумди Къаракуьре хуьруьн руьгьдинни яшайишдин асул къамат арадал гъизва лагьайтIа, зун бажагьат ягъалмиш жеда. Килиг садра, ина гьихьтин, чпикай неинки са Докъузпарадиз, Дагъустандиз, гьакI санлай чи чIехи уьлкведиз, къунши Азербайжан Республикадизни сейлибур хьанвай тIварар гьалтзаватIа. Навруз, Саядхан, Абдулкерим, Эмирсултан, Сейфедин, Сабир, Ханбике, Кичибег, Гьажи, Сократ, Надир ва икI мадни са шумуд несилдин векилар. Абурун яшлу десте Ватандин ЧIехи дяведин ветеранар, тарихда Ватан, несилар патал игитвилин чешнеяр тунвайбур я. Ханбике Эмирсултановнадикай шаирри дастанар кхьенва. Сейфедин Наврузов, душмандивай зайифариз тахьай разведчик, женгинин вад орденни 15 медаль хурудал алаз хуьруьз хтана, ина акIахьнавай колхоздал чан хкана, майишатди “миллионер” лагьай тIвар къачунай!
Амирагьмедов Эмирсултана (Ханбикедин уьмуьрдин юлдаш), дяведай хтана, хуьруьн школа, ахпа хуьр вич гуьнгуьна хтуна. Исятда райондин центрада (Усугъчай) хъвазвай михьи цин булахар, дигидай цин къаналар арадал атун адан алахъунрихъ галаз алакъалу ийизва. Наврузов Сабиракай — РФ-дин хуьруьн майишатдин лайихлу работникдикай, тIвар-ван авай агрономдикай, тешкилатчидикай чи газетда гзаф сеферра кхьена.
Абурун хва, хтул Гьажиев Сократа Афгъанистанда, Ватандин буйругъ тамамардайла, игитвилелди чан гана. Исятда Усугъчайдин школадин пионеррин тешкилат адан тIварунихъ гала…
Зи ихтилат и йикъара чпин 90 йисан юбилеяр къейдзавай Гьажиев Гьажидикайни (Сократан буба) Наврузова Абидатакай (Ханбикедин вах) я. (Имид хва, имид руш). Дугъриданни, “кьуьзуь жедай” мажал авачирбур… Гьажиев Гьажи-Кичибеган хва Авадановрин — Наврузоврин сихилдай, яни гьа са тарцин дувулдилай атанвай хилен (Саядханан) векил я. Кьисметди адакай Наврузоврин хилен езнени хъувуна. Чи хизанрин тарихра ихьтин мисалар гзаф гьалтда. Гьажиди вичин уьмуьрдин юлдаш Мафизатахъ галаз санал вад аялдиз уьмуьр гана.
Винидихъ лагьанва: хва Сократакай къе девирдин гъалатI яз гьисабзавай Афгъанистандин дяведин къурбанд хьана. Амма ада игитвал къалурна. Эвленмишни тахьанмаз несилриз Яру Гъетрен орден ва вичин тIвар туна. Алай вахтунда адан стха Сарухана эцигунрин “Сократ” тIвар алай махсус фирма арадал гъанва. Буба Гьажи лагьайтIа, вичин вири уьмуьрда хьиз, и фирмада пешекар финансист-бухгалтер я. 90 йис жезвайлани, ада бушвал, нахушвал хиве кьазвач. РикI алай хва, аялрин диде, муьгьуьббатлу юлдашни къакъатнатIани, абурун тIварар хтанвай хтулри ам руьгьламишзава.
Вичи лугьузвайвал, Ватандин чIехи дяведин ва адалай гуьгъуьнин йисарани акьван имтигьанар акур касдин кIарабрай а чIаван зиллетар акъатзавач, гьавиляй дурумлувални мягькемди я!
1943-йисуз хуьре ирид йисан школа акьалтIарна, ада Хасавюртдин, гуьгъуьнлай Буйнакскдин техникумра кIелна. Хуьре колхоздин агрономвална. 1948-1951-йисара Советрин Армиядин жергейра къуллугъдайла, адакай частунин комсомолрин тешкилатдин азаднавай секретарь (райкомдин 1-секретардин дережа) хьана. Хуьруьз хтайла, райондин комсомолрин тешкилатдин 1-секретарвиле хкяна. Амма райондин майишатриз финансринни бухгалтервилин рекьяй махсус пешекарар бес жезвачир, Гьажи Кичибеговичаз гьа рекьел элячIун теклифна. ИкI адакай вичин пешедай эвез ийиз тежедай хьтин ревизор-инспектор ва, эхирни, бухгалтер, кьилин бухгалтер хьана. 90 йисакай саки 70 йисуз гьисабар кьазва, райондин, республикадин экономикадин хел виликди тухузва.
Ина тажуб жедай мад са кар ава: финансист, гьисабар кьадай бухгалтер аламатдин жуьреда шаиррал ва шиирар кхьинални ашукь я. Ада, вичин хизанриз бахшна, шиирринни рикIел хкунрин 3 ктаб чапдай акъуднава!
Гьажи Кичибегович вичин имид хва, иранстха Сабир Наврузовахъ галаз санал чи меркезда ва Докъузпара районда, Къаракуьре хуьре кьиле физвай гзаф мярекатрин иштиракчи, жегьилрин насигьатчи я. Несилриз ада еке ирс тунвайдал шак алач.
Абидат Эмирсултановнадин ирсни гекъигун авачирди я. 1928-йисуз Къаракуьре хуьре дидедиз хьайи ам кьисметди вичин итим Къужабегахъ галаз Азербайжан Республикадин Хачмаз райондин Мукьтадир поселокдиз акъудна. Ана, итимдихъ галаз балугърин заводда кIвалахиз, цIуд аялдиз уьмуьр гана! Вири сагъ-саламат яз, чпин хизанар кутуна яшамиш жезва! Им бес гъетерин гапIалдиз ухшамиш, гьар сад руьгьламишдай шикил тушни!..
Куьрелди, и йикъара Авадановар — Наврузовар, кьве юбилей къейд ийиз, санал кIватI жезва. Сабир Эмирсултановича чазлагьайвал, сифте Махачкъалада къейдда, ахпа — Хачмаза…
Наврузоврин вири сихилри, вири ярар-дустари, багърийри, къаракуьревийри юбилярар рикIин сидкьидай тебрикзава. Гьелбетда, чунни кьулухъ акъваззавач:
Къадим хуьруьн къадим сихил
Даим хьурай акваз жегьил!
Зайиф тахьуй берекатар,
Шадвилерин мярекатар!
Куь чешнеяр, мерд бинеяр
Таъсибдалди мад вине яхъ!
Куь сагълугъдай шарабди туьнт
КIудиз хьурай дагълар Нисин…
Мердали Жалилов
