Чав дуьздаказ ислам дин агакьарнавайди (адан эхиримжи суьретда) Мугьаммад пайгъамбар (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) я. Ада (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) тавгьиддин (Аллагь сад тирди тестикьарун) инандирмишвилер тестикьарна ва машгьурна, исламдин шариат кардик кутуна ва кьиле тухвана. Идалди Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) инсанар зулуматрай, мичIивилерай — нурдиз, ягъалмиш хьунин гьалдай дуьз рекьиз акъуд­на, бутпересвиликай хвена, жемят писвилерикай михьна, къанунсуз крар, къалмакъалар акъвазарна, виринриз саламатвал чукIурна.

Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) чав Къуръан ва Сунна агакьарна. Абур исламдин асулар ва кьилин делилар я. Къуръ­андай ва Суннадай чна чи дин къачузва. Чаз Къуръан вуч ятIа, адан баян гьихьтинди ятIа чир хьун лазим я.

Пак Къуръан виридалайни зурба ва кьилин Ктаб я! Къуръан диде-ктаб я! Адаз гзаф лайихлувилер ава. Ам Аллагь-Таалади чи Пайгъамбардиз (къуй Аллагьдин патай салават ва салам хьурай вичиз) ганвай чIехи аламат — керемат я! Къуръан, сад­­рани тахьай хьтин чIалан устадвал, гуь­зелвал, манайрин дуьзвал аваз ракъурнава!

Къуръан еке аламат я:

чIалан устадвилин, баяндин пата­хъай;­

ада авай шариатдин (къанунрин кIва­тIал) патахъай, инсанриз Къиямат Йикъалди дуьз къвезвай;

шииратдин манадин патахъай;

ана авай дуьзгуьн хабаррин — ви­лик­­дай­ хьайи, гележегда жедай крарин пата­хъай;

илимдин чирвилерин патахъай;

ам дегишарунин, чIуриз тахьунин патахъай. “Гьакъикъатда Чун я авудна ра­къурнавайди “Зикр” (Къуръан) ва гьакъи­къатда Чна ам хуьнни ийизва”. (сура -Гьиджр, 9-аят)

Къуръан вири инсанриз къанун я. Мугьаммад пайгъамбар (къуй адаз Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай) Къуръан и чилел кьиле тухунин чешне я!

Къуръан акьуллу ксариз — камаллу насигьат, диндарриз — шад хабар, гунагькарриз — зурба игьтиятвилин хабардар я.

И макъалада чун багьа Къуръандиз баян гуз (дибдин лишанар гун) ва ам ракъу­рунин мана ачухариз алахъда.

Къуръандин умуми тариф

Багьа Къуръандин тариф, адан тIва­рар ва лишанар.

Къуръан Аллагь-Таалади вичин расулдиз — Мугьаммадаз (Аллагьдин салаватарни саламар хьуй адаз) ракъурнавай келимаяр (гафар) я. Ам кIелун ибадат я. Къуръан вири алемриз регьим, шадвилинни игьтиятлувилин хабардар, Аллагьдихъ эверзавайди, нур гузвай чирагъ яз рекье тунва.­

Адаз “Къуръан” тIвар Къудратлу ва Гьайбатлу Аллагьди ганва. Аллагьди “Инсан” сурада, 23-аятда адаз “Къуръан”, яни “гзаф кIелдайди” лагьанва. Вучиз лагьай­тIа, Къуръан гзаф кIелна ва вичивай яргъа тахьана кIанзавай шей я.

ГьакIни адаз Аллагь-Таалади “Ктаб” тIварни ганва. Аллагьди  “Дишегьлияр” сурада, 105- аятда адаз “Ктаб” лагьанва. Вучиз лагьайтIа, ам кхьена кIанзавай ва дикъетсуздиз туна виже текъведай шей я…

(КьатI ама)

Ямин  Мегьамедов, диндин рекьяй алим