9-12-октябрдин йикъара Москвада, выставкайрин «Тимирязев Центр» комплексдин майдандал, агропромышленный комплексдин гьафтедин сергьятра аваз Вирироссиядин агропромышленный «Къизилдин зул» XXVI выставка кьиле фена.
Эхиримжи йисара АПК-дин хилен производство хейлин гегьеншарнавай ва и хел йигинвилелди виликди тухузвай Дагъустанди, адет хьанвайвал, выставкада активнидаказ иштиракна. «Къизилдин зулун» бегьер яз республикадин дезгейрал майдандиз акъуднавай: ерилувилин жигьетдай вири истемишунриз жаваб гузвай ва Россиядин базарра еке итиж ийизвай некIедин суьрсет, муьштерийрин патай еке игьтияж авай, гьатта къецепатан уьлквейрани машгьурвал къазанмишнавай якIун суьрсет, емишар, майваяр, ципицIар, абурукай гьазурнавай мижеяр ва икI мад. Санлай къачурла, 104 кв.метрдин майдандал милли жуьреда безетмишнавай экспозициядал тахминан 40 карханади гьазурзавай 100-далай гзаф жуьрейрин, гьа жергедай яз, «Полоса» ООО-дин, «Багъ» КФХ-дин, «Краснопартизанский» СпоК-дин ва гьялдай са жерге маса карханайрин суьрсет акъуднавай.
Выставкада иштиракай 25 касдикай ибарат тир Дагъустандин делегациядин кьиле РД-дин Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Абдулмуслимов авай. Мярекатда гьакIни республикадин вице-премьер Нариман Абдулмуталибова, РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министр Мухтарбий Аджекова, ветеринариядин рекьяй Комитетдин председатель Мегьамед Шапиева, уьзуьмчивиляй ва ички квай шейэрин базар гуьнгуьна тунин рекьяй Комитетдин председатель Шериф Керимханова, балугъчивилин майишатдин рекьяй Комитетдин председатель Хадижат Шамхаловади, Дагмелиоводхоздин регьбер Мегьамед Юсупова ва са жерге маса ксари иштиракна.
Дагъустандин экспозицияди, адет хьанвайвал, выставкадин гзаф кьадар иштиракчийрин кьетIен фикир желбна. Аниз федеральный са жерге министерствойрин ва идарайрин регьберар, маса делегациядин векилар мугьман хьана. Россиядин хуьруьн майишатдин министр Оксана Лутаз Дагъустандин министррин кабинетдин кьили республикадин стендда экскурсия тешкилна. Ада республикадин хуьруьн майишатдин агалкьунар ва милли рангарин дуьзгуьнвал майдандиз акъуднавай стенддин асул тематикадикай суьгьбетна. ГьакIни, суьгьбетдин сергьятра аваз, Абдулмуслим Абдулмуслимова федеральный министрдиз АПК-дин асул хилера гьасилзавай суьрсет гзаф жезвайдакай лагьана. Месела, кIватIзавай уьзуьмрин кьадар и йисуз 300 агъзур тонндилай гзаф хьун гуьзлемишзава. Прунз цанвай майданар лагьайтIа, эхиримжи 5 йисан вахтунда 34 процентдин гзафарнава ва 34,7 агъзур гектардиз барабар хьанва. Россиядин хуьруьн майишатдин министрди стенд безетмишунин гуьрчегвал къейдна ва республикадин аграрный хилен агалкьунриз кьетIен фикир гана. Ам малдарвилин, уьзуьмчивилин, багъманчивилин, гьакIни мижеяр акъуддай ва консервиярдай промышленностдин метягьрихъ галаз таниш хьана.
Выставкадин нетижаяр кьадайла, Абдулмуслим Абдулмуслимова къейд авурвал, мижеяр акъудзавай карханаяр эхиримжи йисара са кьадар виликди фенва. «Дагъустан Республикада алай аямдин эхиримжи истемишунриз жаваб гудайвал тадаракламишнавай пуд кархана ава: абуру пудани выставкада чпин суьрсет майдандиз акъуднавай. Ихтилат «Амбре», Кикунидин комбинат ва «Ириб» карханайрикай физва. Муьштерийрин патай абурун мижейриз еке итиж ава. Къейд ийин хьи, выставкадин пуд йикъан вахтунда чи суьрсет гьасилзавайбур Россиядин Федерациядин гьар жуьре регионрай тир са кьадар карханайрин векилрихъ ва таъминчийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. 10-далай гзаф регионрихъ галаз чун сифтегьан икьрарар хьанва — абуруз Дагъустандин хуьруьн майишатдин суьрсет маса къачуз кIанзава. Гьаниз килигна, зи фикирдалди, выставкадин кIвалах бегьерлудаказ кьиле фена», — лагьана ада.
Премьер-министрди малумарайвал, выставкада Дагъустандин патай авай вири суьрсетди чпин рекьерай конкурсра агалкьунралди иштиракна.
«Чи суьрсет гьасилзавайбуру республикадиз 25 медаль къазанмишна. Абурукай 15 — къизилдинбур, 9 — гимишдинбур ва 1 буьруьнждинди я. Идалайни гъейри, заз РД-дин ветеринариядин рекьяй Комитетдин кIвалах къейд ийиз кIанзава — тIегъуьнрин вилик пад кьадай кIвалах тухунай адаз Россиядин хуьруьн майишатдин министерстводин патай Гьуьрметдин грамота ганва. Выставкада чи аграрный илимдини — Федеральный аграрный илимдин центради иштиракна. Дагъустандин хипехъанвиликай чапнавай макъалайрай ам Россиядин Федерациядин хуьруьн майишатдин министерстводин къизилдин медалдиз лайихлу хьана. Кьуд рекьяй къизилдин медалар Кикунидин консервиярдай заводдини къачуна», — къейдна А. Абдулмуслимова.
Лагьана кIанда хьи, РД-дин Гьукуматдин Председатель «Къизилдин зул» выставкадин кьилин мярекатдин — «Россиядин агропром — 2030: технологийрин рекьяй кIвенкIвечивилив агакьардай рекьер» пленарный заседанидин иштиракчи хьана. Мярекатдал Россиядин Гьукуматдин Председатель Михаил Мишустина, РФ-дин хуьруьн майишатдин министр Оксана Лута, регионрин кьилери, бизнесдин векилри докладар авуна, ана Государстводин Думадин, Федерациядин Советдин векилри иштиракна.
М.Мишустина заседанидал малумарайвал, Россиядин АПК-ди гьасилзавай шейэрин кьадар, 2030-йис алукьдалди, 2021-йисав гекъигайла, — 25 процентдилай тIимил тушиз, къецепатан уьлквейриз маса гузвай метягьдин кьадар 1,5 сеферда гзафарун лазим я. Ихьтин макьсадар 2025-йисуз гъиле кьадай «Недай суьрсетдин рекьяй хатасузвал технологийрин жигьетдай таъминарун» милли цIийи проектда тайинарнава.
Амина Муслимова
