Гьар са межлисда — мярекатдал инсанри тостар лугьудайла, сифтени-сифте мягькем сагъламвал хьурай лугьуда. Им тIе­бии карни я — сагъсуз инсандиз уьмуьр­ди са дадни гудач. Ада вич дуьньядин вири няметрикай магьрум хьанвайди хьиз гьиссда. Статистикадин делилралди, алай девирда жуьреба-жуьре азарлуйрин кьадар, гьайиф хьи, къвердавай гзаф жезва. Гьар са азарлудани вич пеше дериндай чидай, мергьяматлу, регьимлу духтурдал ацалтуникай фикирда. Гьелбетда, духтурарни жуьреба-жуьре я. Садбуру, азарлудахъ бегьем ябни акал тавуна, багьа-багьа дарманар кхьена, абурни вичиз талукь тир са аптекадай къачу лагьана рахкурда. Масабуру азарлудан дердиникай хабар кьада, адахъ дикъетдивди яб акалда, азар сагъариз жедайдахъ инанмишарда. Хъсан духтурдин ихьтин келимайри азарлудак руьгь кутада. Къенин зи суьгьбет гьа ихьтин духтуррикай сад тир Махачкъала шегьерда авай республикадин 2-нумрадин больницадин ЦСМП-дин (центр специализированной медицинской помощи) сочетанный патологиядин отделенидин заведующий Рамазанов  Расим  Рагьимовичакай  я.

Расим 1967-йисуз Хасавюрт рай-
ондин Къурушрин хуьре 3 аял (2
гадани са руш) авай гьуьрметлу хизанда дидедиз хьана­. Адан буба Рама­занов Рагьим инженер я, алай вахтунда пенсияда ава. Диде Нажму­дин Самурскийдин хайи хтул Бесханум ая­лар тербияламишзавай кIвалин кайвани я. Абуру чпин ве­ледар зегьметдал рикI алаз, чIехи-гъве­чIи чидайбур, общество­диз­ вафалубур яз тербияламишна, гьар сад са пешедин ие­си жедайвал авуна. Вири кIвал-югъ хьана, намуслувилелди зегьмет чIуг­ваз яша­миш жезва. Хва Айдемир карчи я, Москвада ава. Руша — Гуьлжанади Воронежда духтур яз кIвалахзава.

Хуьре юкьван школа агалкьунралди акьалтIарай Расим 1984-йисуз Дагъустандин мединститутдик экечIна. 1-курсуна­ авайла, Расимаз армиядин жергейриз эвер гана. Инани ада чешнелудаказ къуллугъна. Армиядай хтайдалай гуь­гъуьниз институтда кIелун давамарна. Хъсандиз кIелни ийиз, илимдин кIвалах­дал­ни машгъул хьана. Муаллимринни юл­дашрин арада еке гьуьрмет къазанмишна.­

1993-йисуз институт агалкьунралди куь­тягьна, Москвада хирургиядин рекьяй кли­нический ординатурада кIелна. 1995-йи­­суз духтурвилин диплом гъиле авай же­гьил­­­ди вичин зегьметдин рехъ Махачкъала шегьердин 2-нумрадин РКБ-да башламишна, сифте хирургвиле, гуьгъуьнлай опе­­­ра­ционный блокдин заведующийвиле кIва­лахна. 2006-йисуз Москвада Вишневскийдин тIварунихъ галай мединститутда илимрин кандидатвилин диссертация хвена. 2007-йисалай ам 2-нумрадин РКБ-дин соче­танный хирургиядин отделенидин заведующий я.

Медицинадин работникрин йикъан вилик зун и тежрибалу хирургдихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адан вилик са шумуд суал эцигна.

• Расим Рагьимович, отделенидиз гьихьтин азарлуяр кьабулзава?

— Сочетанный патологиядин отделение какахьай азаррин хирургиядинди я. Иниз та­ди куьмек герекзавай, лап кIевеллай азарлуяр, месела, хуквадинни гинекологиядин залан азарар, инфаркт хьанвай, аварийрик акатунин, алукьунин нетижайра­ еке хирер, кьацIар хьанвай са шумуд жуьредин операцияр авун лазим тир азарлуяр­ кьабулзава. Идалайни гъейри, косметологиядин рекьяй вири бедендиз талукь плас­тикадин, къекъуьнин гьерекат (опор­но-двигательная система) къайдадикай хкатуниз, дамаррин патологиядиз талукь операцияр ийизва. Отделенида гинекологиядай, офтальмологиядай, травматологиядай, дамаррин патологиядин рекьерай азар­луйрив медицинадин тади куьмек та­мамвилелди агакьардай пешекарар-хирургар ава. Ина ийизвай операцийрин 90 процент алай аямдин тадаракрин куьмекдалди эндоскопиядин къайдада, яни чка атIун тавуна ийиз­ва. Операция авур чка­дал са жуьрединни гел жезвач, азарлу­яр больницада жезвай вахт вири 3-5 югъ я. Им медицинадин еке агалкьун я. Алай вах­тунда дагъустанвийривай, еке харжияр тавуна, Россиядин чIе­хи шегьерриз тефена, чеб чкадал сагъариз жеда, гьикI ла­гьай­тIа, чи къул­­лугъар абурулай са кIус­ни усалбур туш.

• Азарлуйрин кьадар гзаф жезвани, тIимил?

— Гьайиф хьи, абурун кьадар гзаф, азарарни заланбур жезва.

• И кардин себеб вуч я?

— Себебар гзаф ава. Алай вахтунда, ма­лум­ тирвал, чун элкъуьрна кьунвай тIеби­ат гзаф чиркинарнава. Незвай продуктарни хъсан еридинбур я лугьуз жедач. Дуьньядин къизгъин гьаларини инсанрин нер­вий­риз таъсирзава. Ибур вири азарар пай­да­ же­д­ай себебар я. И кар мадни жуьреба­-жуьре азаррин профилактикадин патахъай­ ма­луматар тIимил хьунилайни аслу я. Ида­лайни гъейри, духтурриз секинвал тагузвай крарикай сад мадни ам я хьи, алай вахтунда азарлуяр гзаф хьанва, абур духтурдин патав кар кардай фейила къвезва. Азарлудаз куьмек гуз тахьайла, духтур­дин­ рикIиз­ни таъсирзавайди я. Азардин ви­лик пад гьи­кьван фад кьуртIа, инсан гьа­кьван фад сагъаризни жеда.

• Куьне вацра шумуд операция ­ийизва?

— Вишелай виниз.

• Отделенида ийизвай къуллугъар гьакъидихъ яни?

— Пландалди ийизвай операцияр вири гьакъидихъ, экстренный операцияр пулсуздаказ ийизва.

• Отделение лазим тир раб — дарманралди таъмин яни?

— Къенин юкъуз  отделение азарлуйрин сагъламвал ахтармишдай алай аямдин та­да­ракралди, багьа-багьа дарманралди, ку­тIун­дай материалралди таъминарнава.

Чахъ авай УЗИ-дин портативный аппарат тариф авуниз лайихлуди я. Адакай  духтурри операциядин вахтунда ва адалай гуьгъуьнизни менфят къачузва.

Заведующийдин хиве неинки операцияр авун, гьакI духтуррин ва медсестрайрин­ кIва­лахдал, отделенида михьивилер хуьнал гуьзчивал авун, кIеви азарлуйриз консультацияр гун, жуьреба-жуьре документацияр къайдадиз гъун ва маса везифаярни ава. А къайгъуяр чна ус­тад­вилелди кьилиз акъудзава.

• КIвалахзавай коллективдикай вуч лугьуз жеда?

— Чи дуствилин коллективда жуьреба-жуьре пешейрай 12 духтурди, 24 медсестради, 16 санитаркади зегьмет чIугвазва. Абур вири тежриба авай, масадан дердиникай хабар  кьадайбур я. Хиве авай везифаяр намуслувилелди кьилиз акъудзава. Коллектив  жегьилди я. Духтуррин 80 процентдиз илимдин дере­жаяр ава. Кьуд духтурди Европадин лап хъсан клиникайра, дамаррин патологиядин хирург Дадашев Марата Москвада Бакуле­ван тIварунихъ галай рикIинни дамаррин центрада пешекарвилин дережа хкажна. Чи отделенида кIвалахзавай Гьабибуллаев Адиюллагьа ва Темирбулатов Мегьамедсалама эндоскопиядин къайдада грыжадин операцияр ийизва. Мад грыжа таххьун патал анал къецепатан уьлквейрай къачунвай пролендин сеткаяр эцигзава. Чи духтурар къазанмишнавай агалкьунрал рази хьана акъваззавач, чпин тежриба мадни виниз хкажун патал рекьер жагъурзава.

КIвалахзавай девирда Расим Рагьи­мовичакай гзаф азарлуйриз куьмек хьана. И кар отделенидин къейдерин ктабда ­азарлуйри кхьенвай алхишдин гафарини успат­зава. Галатун тийижиз кIвалахза­вай хи­рург­дин намуслу зегьметдиз лайихлу къиметни ганва. Ам РД-дин  здравоохраненидин отличник, кьилин категориядин духтур, 2015-йисан лап хъсан хирург ва гзаф кьадар гьуьрметдин грамотайрин сагьиб я.

Расим духтурди заз вичин зегьметдикай са гафни лагьаначтIани, камаллу, ма­ри­фатлу инсан алай чка гьар садаз аквада. Коллективда ва азарлуйрин арада адаз еке гьуьрмет ава.

КIвалахдин юлдашри ва азарлуйри ингье адакай вуч лугьузватIа.

Отделенидин  дамаррин  патологиядин рекьяй хирург  Дадашев  Марат:  “Расим Рагьимович, хъсан пешекар-хирург хьиз, михьи рикI авай камаллу инсанни я. Вири духтурар хъфейла, ам геждалди­ отделенида аквада. Ада мад сеферда вичин азарлуйрал кьил чIуг­вада, абурун гьал-агьвал чир­да­, ахпа кIва­лиз хъфида. Гьар са азарлу­дахъ­ ам вичин багъридихъ хьиз гелкъвезва. Аллагьдин патай пай ганвай духтурдиз баркалла!”

Хирург  Темирбулатов  Мегьамед­салам  ва  духтур  онколог  Пахрудинов  Рустам: “Расим Рагьимович гзаф хъсан, гъилел михьи, къени къилихрин инсан я. Аллагьди адаз сабурлувал, милайимвал ганва. Инсанрин сагъламвал мягькемарун патал галатун тийижиз зегьмет чIугвазвай ам девирди истемишзавай хьтин, кар дериндай  чидай хирург я…”

Зун операцияр авунвай азарлуяр авай палатадиз фена. АгъастIал-Къазмайрилай тир  Гьажимирзоева  Ламуната  Расим духтурдикай ихьтин келимаяр лагьана:

“Зун иниз, хуквада къати тIал аваз, гьал хъсанзавачиз гъанвай. Расим духтурди заз тади гьалда УЗИ ийиз туна. Зи  туь­кьуьл­да  гзаф  кьадар  къванер  аваз хьана. Аллагь куьмек хьайи Расимани Марат духтурди, операция авуна, туькьуьлдай къванер акъудна. Гила зи гьал хъсанвилихъ элкъвенва. Абур кар чидай, чпин пешедал рикI алай халис духтурар я. За абуруз рикIин сидкьидай сагърай лу­гьуз­ва. Абурун гъилер “къизилдинбур я…”

Расим духтур, хъсан пешекар хьиз, вафалу уьмуьрдин юлдаш, къайгъудар бубани я. Ада РФ-дин Пенсийрин фондунин РД-дин отделенида кьилин пешекарвиле кIвалахза­вай вичин уьмуьрдин юлдаш Эльмира Мегьамедовнадихъ галаз са хва тербияламишнава. Ада Москвадин госуниверситет акьал­тIарнава.

Сагъ чан, гьелбетда, виридалайни еке дев­лет я. Гьайиф хьи, алай четин девирда ам виридахъ жезвач. Садни кефсуз тахьу­рай. ХьайитIа, Расим духтур хьтин кар чи­дай­бурал, регьим авайбурал ацалтрай. Къуй ахьтин тежрибалу духтуррин кьадар гзаф хьурай!

Надият Велиева