Дагъустандин Гьукуматдин Председатель Артем Здунова министррин кабинетда кIвалахзавай юлдашрихъ ва инвесторрихъ галаз санал арадал хкведай энергиядин чешмейрин рекьяй проектар, гьакIни “Теплицайрин комплекс ООО “Югагрохолдинг” проект кьилиз акъудуниз талукь месэла веревирдна. Идан гьакъиндай “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъди хабар гана.
Регионда арадал хквен хъийидай чешмейрин энергетика вилик тухунин планрикай гегьеншдаказ “Дагъустан вилик тухунин корпорация” АО-дин генеральный директор Артур Алибегова суьгьбетна. И корпорация “Самурдин энергетикадин кластер туькIуьрунин сад лагьай пай — Самурдин гъвечIи ГЭС-ар 1,2” ва “Дагъустан Республикада ракъинин энергиядалди кIвалахдай электростанцияр эцигун” хьтин проектар кьилиз акъудуниз къуват гунал машгъул я.
Самурдин энергокластер арадал гъунин сергьятра аваз проект теклифай “ЭкоЭнерджи” ООО-диз сифтегьан девирда, санлай къачурла, 41,9 МВт-дин къуват авай кьве ГЭС эцигиз кIанзава. Проектдал асаслу яз эцигунар кьиле тухудайла, чкадин 400-дав агакьна агьалияр желб авун ва сад лагьай паюнин объектар ишлемишун ва абурухъ гелкъуьн патал кIвалахдин 50-далай виниз чкаяр тешкилун пландик ква. Санлай къачурла лагьайтIа, комплексный проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз гзаф бегьерлудаказ кIвалахдай 500-дав агакьна чкаяр тешкилун, мулкар яшайишдинни экономикадин жигьетдай дурумлудаказ вилик тухунин шартIар яратмишун фикирдиз къачунва.
Гуьруьш кьиле физвай чIавуз къейдна: проектдихъ регион патал неинки яшайишдин жигьетдай важиблу метлеб ава, ам гьакI экологиядин барадайни къиметлуди я. ИкI, месела, агьалийри ишлемишзавай электроэнергиядин кьадар артух хьунихъ галаз алакъалу яз, Дагъустан энергиядин патахъай кьитвал авай регион яз гьисабзава. ГьакI хьайила, гъвечIи ГЭС-ар эцигун акьалтIай важиблу кар жеда. Идалайни гъейри, Самур Дагъустанда вичин чIехивилел гьалтайла кьвед лагьай вацI я. И вацIал ятар ишлемишунин кIвалах къайдадик кутадай гидротехнический имаратар кардик квач. ВацIал цин гьамбарханаяр арадал гъун Кьиблепатан Дагъустан, ара атIунар авачиз целди таъминарунин, гьакIни Самурдин надир экосистема целди таъминарунин месэлаяр гьялунин кар алай шартIуниз элкъведа.
Алай вахтунда проект кьилиз акъудуниз гьазурвал акунин сергьятра аваз лазим тир инженерный ахтармишунар кьиле тухванва, цин энергетикадин барадай гьисабар кьунва, лазим тир тадаракар хкянава. Арадал атун мумкин тир вири четинвилер фикирда кьуналди, бизнес-план ва “рекьин карта” гьазуррнава, тIебиатдиз таъсир авунин барадай разивал ийиз жедай хьтин делилар кIватIнава, тIебиат хуьнин серенжемрин программа туькIуьрнава.
Артур Алибегован гафаралди, и зона, Самур вацIу кьунвай чкаяр вири терефрихъай ахтармишнавай гидроэнергетикадин ва ракъинин энергетикадин, гьакIни чиликай хкатзавай чими ятарин ва гарун са кьадардин ресурсралди тафаватлу я.
Проектдин лап важиблу кьетIенвал квекай ибарат я лагьайтIа, цин гьамбарханайрин зонадик акатдай мулкар вацIун кьве къерехдин арада авай яд физвай гегьенш чкаяр, алай вахтунда ишлемишуник квай хуьруьн майишатдин мулкарик, хуьрерин чилерик ва инфраструктурадин объектрик хуькуьр тавуна, ишлемишунин мумкинвилерин бинедаллаз тайинарна.
Гьа икI, вацIал каскаддин къайдада гъвечIи гидростанцияр эцигуни маса мулкарин хейлин майданар цик акатунал гъизвач. Идалайни гъейри, арадал гъизвай ятарин объектар патарив гвай хуьруьн майишатдин чилер дигун, туризм вилик тухун, балугъар туьретмишун патал ишлемишдай, гьакIни цин гьамбарханаяр цIаяр хкадардай системадин къурулушрик кутадай мумкинвал гузва.
Артем Здунова проектдин тереф хвена, адахъ Дагъустан патал важиблу метлеб авайди къейдна: “Заз ам вири терефрихъай менфятлуди яз аквазва. Алай вахтунда вилик акъвазнавай кар алай везифа чилериз талукь месэлаяр гьялуникай, агьалийрихъ галаз суьгьбетар кьиле тухуникай, абур проект кьилиз акъудуни менфят гудайдахъ инанмишаруникай ибарат я. Проект кьилиз акъудунин вахтарикай рахайтIа, — 2024-йисалди — за гьисабзавайвал, эцигунар идалай фадни акьалтIариз жеда.
Ракъинин энергиядалди кIвалахдай электростанцияр эцигунин барадай Дагъустан вилик тухунин корпорациядин гуьзчивилик квай кьвед лагьай проект 2020-йисалай 2025-йисалди кьилиз акъудун пландик ква. Региондин ракъинин энергетикадин кластер арадал гъунин сад лагьай паюнин сергьятра аваз ракъинин энергиядалди кIвалахдай пуд электростанция — Ногъайдин, Кьиблепатан Сухокумскдин, Кочубейдин станцияр — эцигун фикирдиз къачунва. Санлай абурун къуват 150 МВт-див агакьда.
Проект бажармишунин сергьятра аваз эцигунар кьиле тухузвай девирда 250 кас, ишлемишзавай девирда лагьайтIа, 30 кас кIвалахдалди таъминариз жеда.
Совещанидал Махачкъала шегьердин Шамхал-Термен поселокда “Теплицайрин комплекс ООО “Югагрохолдинг” проект кьилиз акъудзавай гьалдизни килигна.
«Лезги газет»
