МАМЕД МАМЕДОВАН — 70 ЙИС

Америкадин машгьур режиссер ва театрдин педагог Артур Бартоуди кхьизва: “Актервал са пеше хьиз чириз жедач — ак­тер­ яз дуьньядал атана кIанда. Амма бажарагъ артухарун патал актервилин техника, устадвал чириз жеда ва и кар герекдини я”.

ТIебиатдин патай актервилин бажарагъ ганвай ксарикай сад Дагъустандин халкьдин артист  Мамед  Алимегьамедович  Мамедов  я. Ада Лезги театрда кIвалахиз 50 йисаз мукьва хьанва. Актерди сад-садалай хъсан цIудралди къаматар арадал гъанва.

* * *

Мамед 1948-йисан 28-апрелдиз До­къузпара райондин  Чахчарин хуьре дидедиз хьана. Хуьруьн жемят Мегьарамдхуьруьн райондиз куьч хьайивиляй ада ТIа­гьирхуьре юкьван мектеб акьалтIарна.

Мектебда кIелзавай йисарилай Мамедан рикI литературадал, искусстводал гзаф алай ва ада хуьруьн Культурадин кIва­­­лин драмкружокдани активвилелди иштиракзавай. Гьа йисара ам са шумуд се­ферда халкьдин яратмишунрин фестивалрин гъалибчини хьанай.

1970-йисуз режиссер Багъиш Айдаева М.Мамедов Лезги театрда актервиле кIва­лахал кьабулна ва гьа чIавалай инихъ ада и сенятдин ибадатханада зегьмет чIуг­вазва­.

1979-1983-йисара актерди Краснодардин культурадин институтдин заочный отделенида кIелна.

Искусстводин рекьяй къазанмишай агалкьунриз килигна, Мамед Алимегьамедович са шумуд сеферда Дагъустандин культурадин министерстводин ва СТД-дин сад лагьай дережадин дипломриз, культурадин работникрин профсоюздин рескомдинни Дагъустандин президентдин гьуьрметдин грамотайриз ва пулдин пишкешриз лайихлу хьана. 1995-йисуз адаз Дагъустандин лайихлу артиствилин  2012-йисуз Дагъустандин халкьдин артиствилин гьуьрметдин тIварар гана.

Театрдиз атай сифте йикъалай Мамед Мамедов вичи и пеше дуьшуьшдай хкя тавунвайди, вич актервилин сенятдал гьевеслу ва рикIин сидкьидай и кеспидал кьару кас тирди субутиз алахъна.  Лезги театрдин сегьнеда ам сифте Азербайжандин драматург Навруз Генжелидин “КIвал чиди, сир чиди” пьесадин бинедаллаз эцигнавай тамашада тамамарай Идракан ролда къугъвана. Режиссер Багъиш Айдаева адал ихтибарай кьилин игитдин роль  жегьил актер патал яратмишунрин рекье сад лагьай имтигьан хьанай. ТIе­би­атдин патай ганвай кьетIенвилери — гурлу сесини, гуьрчег буй-беденди, гьерекатрин цицIивили — актердиз вичин бажарагъ къалурдай, ам мадни вилик тухудай мумкинвилер гана.

М.Мамедова сад лагьай роль агалкьунралди тамамарайдалай кьулухъ режиссерри адал маса роларни ихтибарна. Гьа икI, Идракан ролдилай гуьгъуьниз ада Александр Ширванзадедин “Намусда” — Рустаман, Идрис Шамхалован “Периханумда” Али хандин ролар тамамарна.

Али хандин ролдалди М.Мамедова, музыкадинни драмадин театрдин адетар давамарнай. Актерди вичин игитдин руьгьдин девлетлувал кьатIана, адаз хас терефар  — жумартвал, мердвал, адалатлувал — винел акъудиз алахъна. Устадвилелди та­мамарай и ролдалди актерди тамашадин драматизм мадни артухарнай.

М.Мамедован яратмишунар гзаф те­реф­ринбур я. Ада гьам музыкадин, гьам дра­­мадин ва гьамни дуьньядин классикрин эсерра сад-садалай гуьрчег къаматар арадал гъана. Дуьньядин драматургиядай ада Мольеран “Скапенан лутувилер” тамашада — Клеантан, Еврипидан “Медеяда” Креонтан ролар тамамарнай. ГьакIни  акт­ер­ди магьирвилелди “Ярагъ Мегьамеда” тамашада — Аслан хандин, “Имам Шамилан­ дилмажда” — Гьажияван, “Къванцин гада” тамашада — Дон Карлосан, А.Исмаилован, “Дустагъда мехъерда” — Мамалиеван, “Кооператив Ашнабазханада” — Камилан, “Ке­фербег” тамашада —  Хийирбеган, “Карати­стда” — Жанбеган, “Гьажи Давуд” тамашада — Ашукь Къуд­ратан, “Ашукь Лукьман” тамашада — Хандин, “Ам тахьурай, масад хьурай” тамашада — Мешеди Ибадан, “Лацу пайдах” тамашада — Лимонан, “Ашукь Са­ид” тамашада Мурсал хандин ва маса къаматар яратмишнай.

М.Мамедован ролар жанрдин рекьяй жуьреба-жуьребур я. Ада, инсанрин уьмуьр­да гьар юкъуз кьиле физвай  куьлуь-шуьлуь крар къалурзавайбурулай эгечIна, инсанрин кьисметриз акъатзавай мусибатар къалурзавайбуралди гьар жуьредин ролар тамамарна. Актерди тамамарзавай къаматриз адаз вичиз хасбурулай гъейри, гьакI чи милли сегьнедин тежрибадай ва ви­ри дуьньядин медениятдай атанвай кьетIенвилерни хас я.

М.Мамедов вичин игитрин руьгьдин алем экуь рангаралди къалуриз алахъзава. Гьар са образдин винел кIвалахдайла, пьесадин автордин фикирар дериндай кьатIана, ам устадвилелди кьилиз акъудиз, вичин устадвилин дережа мадни хкажиз алахъзава. Артистди вичин тежриба жегьил­ несилризни чирзава.

Мамед Алимегьамедовичахъ чандин сагъвал, рикIин шадвал, яргъи уьмуьр ва мадни чIехи агалкьунар хьун чи мурад я!

Азиз Мирзебегов, филологиядин илимрин кандидат