8-июндин экуьнахъ фад Ахцегьай «Кавказская эстафета 2024: Ахты – Сочи» веломарафон башламишна. Са югъ вилик Ахцегь райондин администрацияда и чIехи проектдин презентация хьана.
Эстафетадин автор ва кьилин иштиракчи машгьур велосиягьатчи, карчи, Гуржистандин географиядин ва «Чехосани» обществойрин член, РФ-дин ЦТВ-дин «Жди меня» телепрограммадин ихтибарлу куьмекчи (адан иштираквал аваз кьисметди сад-садавай къакъуднавай 800-дав агакьна багърияр гуьруьшмиш хъхьана), дуьньяда ислягьвал хуьнин ва халкьдин дипломатиядин рекьяй Гуржистандин векил Нодар Ильич Беридзе я. Батуми шегьердай тир ам алай вахтунда хизанни галаз Белоруссияда яшамиш жезва. Къени къилихрин гьуьрметлу инсан ва бажарагълу спортсмен тир ада Д. Миндиашвилидин гъилик азаддиз кьуршахар кьунайни агалкьунар къазанмишна. 2014-йисалай, велосипеддаллаз 65 000 километр рехъ атIуз, Европадин ва Азиядин 28 уьлкведилай цIар илитIна. Адалай вилик кьве сеферда вири Гуржистан кIвачелай авуна.
Нубатдин веломарафон Н. Беридзеди вичин рагьметлу дуст ва насигьатчи Дмитрий Миндиашвилидин (1933-2021) экуь къаматдиз бахшзава. Азаддиз кьуршахар кьунай СССР-дин спортдин мастер, СССР-дин, РСФСР-дин ва Гуржистандин лайихлу тренер, педагогикадин илимрин доктор, РАО-дин академик, ХХ асирда Россиядин лап хъсан тренер, РФ-дин Зегьметдин Игит ада спорт артмишунин ва, кьилинди, спортдин куьмекдалди Кавказдин халкьарин арада дуствилин алакъаяр мягькемарунин карда зурба кIвалах кьиле тухвана.
«Ахцегь-Сочи» веломарафон Нодар Беридзеди вичи туькIуьрнавай ихьтин маршрутдай фида: Ахцегь – Дербент – Избербаш – Махачкъала – Къизилюрт – Хасавюрт – Грозный – Алхан-Юрт – Назрань – Владикавказ – Эльхотово – Нальчик – Пятигорск – Черкесск – Невинномысск – Ставрополь – Армавир – Лабинск – Майкоп – Понежукай – Краснодар – Абинск – Новороссийск – Геленджик – Джубге – Туапсе – Лазаревское – Сочи. Им, велосипеддин педалар элкъуьриз атIудай, 1770 километрдин рехъ я, суткада — саки 200 км. ИкI, тахминан 33 суткада ам Кеферпатан Кавказдин 9 субъектдиз, 46 шегьердиз физва ва гьар сана чкадин халкьарин адетрихъ, ацукьун — къарагъунихъ галаз мукьувай таниш жезва, вилик-кьилик квай итижлу инсанрихъ галаз гуьруьшмишвилер, спортдин серенжемар тешкилзава ва икI мад. Гьа са вахтунда куьруь ва итижлу интервьюярни репортажар туькIуьриз, абур «Ютуб» каналдин эфирда эцигзава. Маршрутдин пландив кьурвал, веломарафондин эхиримжи пункт Сочида чи игит 10-июлдиз жеда.
Веломарафондив, гьеле виликамаз хабардар авурвал, Дербент шегьердай гатIунун лазим тир. Лезгийрин общественный деятель ва къайи яракьрин магьир устад, чи ватанэгьли Гуьлогълан Мамедярован теклифдалди Нодар Ахцегьиз атана. Ана и цIарарин автордихъ, художник Мегьамед-Зериф Гьажиевахъ ва гзаф масабурухъ галаз гуьруьшмиш хьана. Кьве юкъуз чкадин дерин тарихдихъ, архитектурадихъ ва девлетлу культурадихъ галаз мукьувай таниш хьайидалай кьулухъ ада вичин фикир дегишарна: веломарафон къадим Ахцегьрилай башламишун ва ина велотуризм арадал гъиз куьмекун кьетIна. Районда спортдин ва туризмдин рекьяй отделдин начальник Гьажимурад Парпачевахъ галаз икьрар хьанвайвал, 2025-йисан веломарафонда чкадин велоспортсменрини иштиракдайвал я.
— Кьакьан гуьзел дагъларин къужахдавай Ахцегьар — Дагъустанда виридалайни чIехи хуьр (ина авай гьакъикъи кьве музейдикай гьеле рахадач), вич цавун кIаник квай музей я. Юкьван асиррин тарихдин архитектурадин магьлеяр Тифлисдин куьгьне магьлейризни куьчейриз ухшар ава. ТIебиатдин гуьзелвилел, инсанрин мугьманпересвилел, тарихдинни культурадин ивиррал (им халкьдин игитвилин «Шарвили» эпосдин, гзаф кьадар алимринни искусстводин деятелрин — санлай лезги цивилизациядин макан я), спортда агалкьунрал гьалтайла, шаксуз, ина велоспорт, велотуризм кардик кутадай лап хъсан мумкинвилерни шартIар ава. И жигьетдай чун Ахцегь райондин кьиле авайбурухъ галаз меслят хьанва. Алакьдай куьмек ийиз зун гьазур я, — лугьузва Нодар Беридзеди.
Мугьманди суьгьбетзавайвал, адаз «Кавказская эстафета» веломарафон Кеферпатан Кавказдин регионда, гьа гьисабдай яз Дагъустандани массовый спорт ва туризм артмишуниз, халкьарин арада дуствилин алакъаяр дуьзмишиз эверзавай гьар йисан кьетIен серенжемдиз — адетдиз элкъуьриз кIанзава. Ша чна адаз и важиблу карда куьмекин.
Р.S. Макъала чапдиз вахкудайла, 11-июндиз, Н.Беридзе Махачкъаладив агакьнавай. Рекье ада вичин гуьруьшрикай, акур-такур крарикай итижлу куьруь видеороликар «Ютубда» эцигзава. Чна, гьелбетда, адан рекьелай вил алудзавач. Сиягьатчидиз чандин сагъвал хьун, эгечIнавай кIвалах агалкьунралди кьилиз акъатун алхишзава.
Дашдемир Шерифалиев
