Лезги чIалан тIебиат чириз виш йисар алатзава. ЯтIани и рекье чи рикIел сифте нубатда машгьур алим, ватанперес Мегьамед Мегьамедович Гьажиеван тIвар къведа. Вичин вири вахт, уьмуьр халкьдин образование вилик тухунин, хайи чIал ва литература ахтармишунин, ирс кIватI хъувунин месэлайриз бахш авур касдин тIвар.

Шумуд алим, шумуд муаллим гьазурна ада?! Адан ученикри датIана школайра зегьмет чIугуна ва исятдани чIуг­вазма.

Зи рикIел яшлу муаллим  Гьасанов Теймуршагь хквезва. Яргъал йисара ада чи мектебра лезги чIаланни литературадин тарсар гана. Тагьирхуьруьн-Къазмайрин юкьван школада, 7-классда кIел­завайла, зазни а муаллимдивай чирвал къачун кьисмет хьана. Аялри Теймуршагь муаллимдивай “Лезги чIалан грамматика” кхьей  М.Гьажиевакай суьгьбетун тIалабнай. Чи муаллимдиз гзаф шад хьанай. “Пака, дустар, за адакай квез гегьенш суьгьбет ийида”, хиве кьунай ада.

Гуьгъуьнин тарсуниз муаллимди пуд ктаб гъана: сад абурукай “Урус чIа­лан­ни лезги чIалан словарь”, 35000 гафуникай ибарат тир, 1950-йисуз чапдай акъатай; муькуьди “Лезги чIалан орфографиядин словарь”, 1941-йисуз акъатай; пуд лагьайдини 1950-йисуз чапдай акъатай “Лезги чIалан орфографиядин словарь”. Чаз и ктабар чIехи алим, чIа­лан пешекар Мегьамед Гьажиева туькIуьрнавайди чир хьанай…

“Гьуьрметлу дустар, — давамарнай чи муаллимди, — Мегьамед Гьажиев акьал­тIай простой, инсандин дердиникай хабар кьадай, гьамиша ма­садаз куьмек гуз гьазур кас тир. Да­тIана илимдин сирерай кьил акъу­диз алахъай ва алакьай кас. И кта­бар­ ва куьне кIелзавай учебникни алимдин зегьметдин нетижаяр я. Лезги чIал, гьуьрметлу дустар, Бе­лиж­дал кьван туш, адан сергьятар еке ва  ге­гьенш я. КIела, чешне къачу, алимди гъиле кьунвай кIва­лах­дик куьнени куь пай кутур, ам давамара… Мумкин я, гележегда куь арадайни бажарагълу ксар, алимар, муаллимар, писателар ва шаирар акъатун…”

Ибур рагьметлу Теймуршагь муалимди чаз авур ихтилатар тир. Чи районэгьлидикай, илимда хкахь тийидай чи­рагъ куькIуьрай Мегьамед Гьажиевакай… Чи япара абуру гилани ванзама.

Мегьамед Гьажиева кутур илимдин рехъ Р.Гьайдарова, У.Мейлановади, Н.Агьмедова, А.Гуьлмегьамедова, Гь.Рамалданова, Къ.Акимова ва гзаф масабуру давамарна, давамарзава.

Са шумуд йис идалай вилик Мегьарамдхуьруьн райондин школайра “Райондин хъсан муаллим” тIвар патал дидед чIалай ва М.Гьажиеван уьмуьрдиз талукьарна махсус конкурсар тухудай. Гила а конкурсар амач. Вучиз ятIа, чидач… Ам­ма лезги чIал, лезги чил, лезги намус, эдебият, халкьдин меденивал кIани несилрин рикIера М.Гьажиев эбеди яз амукьда…

За жуван фикирар шиирдин цIарара давамарзава:

 

Къаткай къванцин кIаникай яд тефирвал,

Къат-къат хьанвай чIалан къатар юзурна.

Чатук ракьар цIун ялавда ифирвал,

Заргарди хьиз, чIалан тахтна гьазурна.

 

Аманатар, къелемдикай хкатай,

Динэгьлид хьиз, пелек кягъиз, кьазва за.

Багьа я чаз гьар са цIар, нур аватай,

Давамиз рехъ, чIурухъанар цазва за.

 

Вахтар фида, тарарилай пешер хьиз.

Вун фейи гел рикIел хкиз, архаяр

КIватI хьанва къе, тебрик ийиз, мехъер хьиз,

Ви илгьамди верги ганвай рухваяр…

 

Аллагьяр Абдулгьалимов,
дидед чIалан муаллим,

Хтун-Къазмайрин хуьр.