( Эвел 29, 31-нумрайра )
Верхерин магьледин кимел, уьзденрин гьалкъада, лацу хъицикьдин шишкIукI бармак алай, куьруь спеларни чуру квай, кьакьан буйдин итим акъвазнавай. Саидан рикIик теспачавал, шадвал, такабурлувал акатна: Лезгистанда тIвар-ван авай Ашукь Агьмед Саидан дуст я, ингье ам, Саидан теклиф кьабулна, атанва. “Дуст гьа ихьтин вафалуди кIанда”, — Саид вичин дустарилай рази я: Султан, Къудрат… хайи стхаяр хьтин дустар я. — Хайи стхаяр хьтин… Эхь, ихьтин дустар авай зун бахтлу инсан я”.
— Салам-алейкум, Агьмед стха! — Саида дуст къужахламишна. — КIвализ тефена, инал вучиз акъвазнава, стха?!
— Зун ви хуьруьнэгьлийри ахъайзавани?! — уьзденар къалурна. — Секин хьухь, Саид: за жуван балкIан ви гьаятдал кутIунна.
— Вун атана, Агьмед стха, рагъ атана, хъша кIвализ! — ашукьдин къуьневай чуьнгуьр къачуна, далудихъ гъил акална, Саида мугьман вичин кIвалихъди тухвана.
Хизанди Саидни Агьмед фадлай гуьзлемишзавай: кIвале сириштаяр авунвай, къула къати цIай кузвай, къажгъандани са вуч ятIани ргазвай. Мугьман кIвалин чIехи кьиле, къулан патавай, куьк кавалдал ацукьарна. РикIяй рикIиз тир хуш-беш, жузун-качузун авуна. Са арадилай, мугьмандиз хвашкалди лугьуз, адан манийрихъ яб акализ, Саидан кIвализ Желил-эфенди, Къадир ими, Султан ва къуни-къуншияр атана. Дилбера абурун вилик суфраяр экIяна.
— Ашукь Агьмед, дуьньяда вуч хабар ава, — жузунна Желил-эфендиди.
— Гьуьрметлу эфенди, яраб ихьтин суалдиз кесиб мазандивай алим итим тух жедай жаваб гуз жадатIа?! — ашукь тажубвилелди кьуьчхуьрвийриз килигна. — Хабарар гзаф ава, гьайиф хьи, гзафбур туькьуьлбур я, — кьил галтадна, гьайиф чIугуна.
— Дуьнья кьве паюникай ибарат хьанва, гьуьрметлу ашукь: ширинвиликайни туькьуьлвиликай, бахтлувиликайни бахтсузвиликай, мердвиликайни намердвиликай… Чун тажуб жедай кар амач. Гьар вуч ятIани, чна ваз яб гузва, мазан, — лагьана Желил-эфендиди. — Буюр!
— И йикъара зун ЧIурал шегьерда авай, — башламишна ашукь Агьмеда. -Анин хан Шихалидив хабар агакьнавай: бес персерин шагь Агъа Мегьамед вичин кьушунарни галаз кефердихъ юзанва. Шегьерда къалабулух гьатнавай, стхаяр. За и хабар рекьелай Хуьлуьхърин Гьажимет — хандиз, Миграгърин эмирдиз ва Къурушрин бегдиз гана… Гила квезни лугьузва… Агъа Мегьамед — шагьдин кьушунар, Надир — шагьдинбур хьиз, чи дагъларихъни атун мумкин я, гьавиляй чун гьазур хьана кIанда!
— Гьазур хьана кIанда, эфенди! — уьзденар чпин аманивидихъ элкъвена: Кьуьчхуьр магьалдин къази абуруз эмир Варазаналай гзаф гьуьрметлу тир.
— Гьазур хьана кIанда, — эфендидин чиник серинар акатна. — Чун гьамиша гьазур я, чаз маса чара авач… Къунши магьалризни хабар рахкъурда…
— Им лезги ханар, беглер, эмирар сад ийидай къулай вахт я, — рикIик теспачавал акатна, лагьана Саида. — Абурун са-садан патав зунни Агьмед фида… Чна абур чIалал гъида!
— Гьуьрметлу бубаяр, стхаяр! — Саид кьуд патахъ килигна. — Чун сад хьана кIанда! — ашукьди вичин рикIе авай ниятрикай суьгьбетна. — Сад тахьайтIа, душманри чун тармарда. За квез лугьун: Тимурленган, Надир -шагьдин къушунрикайни чун садвили къутармиш авурди я. Чаз садвал гьамиша герек я. Садвал, стхаяр, садвал!
Уьзденрик тIакь акатна: вилерикай дяведин мусибатдин шикилар карагзава, абуруз мад межлисди тIеам хганач.
— А фендигарар кьасухдай, гьаваяр чими хьайила чпин мердимазар сефердиз экъечIнавайбур я, — Къадиран кьил кьибледихъ элкъвена. — Агь, езидар! — себ гана ада дявекар ягъийриз.
Межлисдивай ихтияр къачуна, Желил-эфенди хъфена: ада цIийи хабар эмир Варазаназ, хуьруьз ва мягькемадин картариз гун лазим тир.
Межлис цIийи кьилелай къурмиш хъувун патал Къадира лагьана:
— Чна хажалат чIугуртIани, чIугун тавуртIани, рухваяр, кьисметди кхьенвайди кьилел къведа. Ша, чна ашукь Агьмедаз гаф гун!
Жегьилар рази хьана.
Агьмед зирингдиз къарагъна, кIвалин буш кьиле къекъвена, чуьнгуьр хуруз чIугуна, адай ширин сесер акъудна, мани лугьуз эгечIна:
Дуьнья я им, физва вири бередай,
Кьведа са вахт Самур, Куьре хъуьредай,
Халкь къарагъда — хан акъатна Куьредай,
Чубандикай султан жеда, дустар зи…
— Сагърай, ашукь!
Яб гузвайбурун сивел хъвер къугъвана: абуруз и чIал гьакьван хуш хьана.
— Мад, мад! — истемишзава абуру.
Межлис демина гьатна, и легьзейра инсанрин рикIелай кьибле патахъай чпин ватандал душман къвезвайди алатна.
Гьаким Къурбан
( КьатI ама )
