Россиядин виридалайни кьиб­ле­пата авай, къунши Азербайжан Республикадихъ галаз сергьятдал алай Мегьарамдхуьруьн район  гьа­миша кьетIен культура ва тарих авай маканрикай сад яз машгьур тир.

Арандин чилел экIя хьанвай  адан тIвар алай вахтунда Дагъустан Республикадин  районрин арада хуьруьн майишатдин агалкьунралди сейли я.

Кьибледин хъуьтуьл тIебиат, бе­­­рекатлу чил, зегьметдал рикI алай ин­санар — вири ибур хуьруьн майишат гегьеншдаказ виликди тухун па­тал къулай шартIар тешкилзавай терефар я.

Кьиле  Фарид  Агьмедов  аваз Ме­г­ьарамдхуьруьн райондин руководстводи экономика еримлу авунин стратегиядиз талукь яз кьунвай рекьин асул хел хуьруьн майишат, кьилди къачуртIа, багъманчивал ва уьзуьм­­чивал виликди тухуникай ибарат я.

Ина хуьруьн майи­шатдин вири хилериз талукь муни­ципальный программаяр туь­­кIуьр­нава. Асул фикир багъ­­ман­чи­вилин ва уьзуьмчивилин хилериз ганва­. ИкI, 2016-йисан  гатфарихъ  районда 152 гектар цIийи багълар кутунай. Абурукай 42 гектар фад бегьердал къведай жуьрединбур я. 2017-йисан гатфарихъ лагьайтIа, цIийи багълар санлай къачурла 462 гектарда цана (286 га — фад бегьердал къведайбур). РД-дин хуьруьн майишатдин  ва недай суьрсетдин министерстводин официальный делилралди,  и рекьяй Мегьарамдхуьруьн районди алатай йисуз  республикада сад лагьай чка кьунва.

КIвенкIвечи чкадиз район гьасилзавай емишрин кьадардал гьал­тай­лани лайихлу хьанва. 2017-йисуз райондин  хуьруьн майишатдин зегьметчийри  43 000 тонн, яни  республикада санлай хьанвай кьадардин 26 процент­диз барабар емишрин бегьер кIватI­нава.

Районда гзаф бегьер гудай ва фад бегьердал къведай ­жуь­­редин сад лагьай багъ 2013-йисуз Оруж­ба хуьруьн «Гранит К» СПК-да кутунай. 4 гектар чил кьунвай и багъ, «сиф­­тени-сифте жу­ва чешне къалура» лугьудай мисалдал амал авуна, райондин кьили вичи кутунай. Гзаф бегьер гудай жуь­редин багъ­ларин майданар йисалай-суз неинки «Гранит К» СПК-да, гьакIни амай ма­са чкайрани гзаф жез хьана. Гьа икI виле акьадай нетижайривни агакьна. Кье­тIен чка ина ичерин багълари кьазва. Жуьреба-жуьре гзаф сортарин хъуьтIуьн ва гатун ичерин багълар ва  цIийи жуьредин багъларин сифтегьан бегьерар — ибур районди къенин юкъуз  гьахълудаказ дамахзавай нетижаяр я.

Идалайни гъейри, Мегьарамдхуьруьн райондин зегьметчийри  3000 тонндилай виниз хурмадин, садрани тахьай кьадар хутарин бегьерар кIватI хъувунва.

Хуьруьн майишатдин произ­вод­стводани  агалкьунар ава. 2017-йисуз  Мегьарамдхуьруьн районда  2000 тонн техил, 13500 тонн ципи­цIар,  86 000 тонн майваяр гьасилна. Муниципалитетдин мулкунал арадал гъизвай хуьруьн майи­шатдин продукция маса гунин, гьялунин макьсаддалди, Фарид Агь­медован тапшуругъдалди ва республикадин программадин сергьятра аваз, ина  хуьруьн майишатдин  муьштеривилин кооперативар тешкилнава. Алай вахтунда 3 СПОК кардик ква: «Опторгснаб», «Дары Юждага» ва «Агрологистик». Алай вахтунда райондин руководство майишатри гьасилзавай продукциядикай маса затI хкудунин, ам  ма­са гунин, менфятлудаказ­ ишлемишунин месэла гьялунал машгъул я. Эхиримжи 2-3-йисан вахтунда райондин хуьруьн майишатдин производство, виликан йисарив гекъигайла, тахминан 2,7 сеферда виниз хьанвайди гьисаба кьуна, суьрсет гьялунин ва маса гунин рекьер жагъурдайла, Россиядин базарриз экъечIунин мумкинвилер фикирда кьадайвал я.

Мегьарамдхуьруьн районда  йисалай-суз артух майданар кьазвай мад са хел, къав гьалдна кIев­навай, чилин (теплицаяр) майва­чивал я. Эгер 2016-йисан гатфарихъ районда теплицаяр патал 6 гектар чил чара авунвайтIа, 2017-йисан эхирдалди теплицайри кьунвай майданрин кьадар санлай къачурла 9,6 гектардив агакьнава.

Алай аямдин  эхиримжи технологийрикай менфят къачуна туь­кIуьрнавай теплицайрин зурба комплексар  Хъартас-Къазмайрин хуьре ава. Теплицайра йисан кьиляй-кьилиз майваяр гьасилунал Билбилхуьруьн-Къазмайрин, Ярагъ-Къазмайрин, Бут-Къазмайрин, Мегьарамдхуьруьн,  ЦIийи хуьруьн ва са жерге маса хуьрерин майишатрин  зегьметчиярни машгъул я.

Филерин хуьре теплицайрин комплекс эцигун патал райондин руководстводи «Эко-Даг» ООО-дихъ галаз икьрар кутIуннава.  Къунши республикадай тир инвесторди ина 40 гектар чилин майданда  алай аямдин теплицайрин комплекс эцигун пландик кутунва. Карханада 600-дав агакьна кIвалахдин чкаяр жедайвал я.

Майвачивилин хел  къвердавай еримлу жезвайди фикирда кьуна, умуд кутаз жеда хьи, са шумуд йи­салай и хилен производстводи районда, багъманчивили хьиз, кIвен­кIве­чи чка кьада.

Хуьруьн майишатдин продукция гьасилунал районда 20 900 майишат машгъул я, абурукай 19 850 майишат агьалийрин  куьмекчивилинбур, яни  ЛПХ-яр я. Арендаторри ва КФХ-ри (къенин юкъуз абурун кьадар 684-даз барабар я)  хуьруьн майишатдин 96 процент  суьрсет гьасилзава.

Хуьруьн майишатдин гьар йисан нетижаяр  Мегьарамдхуьруьн районда кьиле физвай республикадин «Самурдин зул» фестивалдал кьазва. Мярекатдин сергьятра аваз ина  яр­маркаяр ва выставкаяр ачухзава, зегьметчийри чпин экологиядин жигьетдай михьи суьрсет — бегьер майдандиз акъудзава, агьалийриз ва мугьманриз дамахдивди теклифзава.

Гьазурайди — Ж.Саидова