Адакай риваят жеда

Вирисоюздин писателрин Сад лагьай съезддал дагъви чубанрин хьтин парталар алай яшлу касди вичел виридан фикир желбзавай. — Им СтIалви, СтIал Сулейман я, — лугьузвай сада-садаз, — дагъустанви ашукь я. Ада съезддал вичин ватандай шиирралди туькIуьрнавай тебрик гъанвай. Кьуь­зуь кас аванзалда агъайнадаказ, са чуькьни тийиз, вичел рахадай нубат атун гуьзлемишиз ацукьнавай.

Съезддин программа еке жезвай. Къвезвай делегацийри ам чIехи ийизвай. Ра­хазвай ксарин сан-гьисаб авачир ва абурун рахунар экуьнилай нянал вегьин хъийизвай. И вахтунда Колонный залда гьакIани зегьем тир, гьава фотографрин хъиткьинза­вай юпитерри генани ялавлу ийизвай. Чун ла­гьайтIа, жизви бейни квахьнавайбур, къиздирма акатнавайбур хьиз, прези­диумдай почтарин бюродиз, анайни машинисткаяр ацукьнавай чкадиз, фойедиз, мандатный столдихъ физ-хквезвай, инал чаз, за­пискаяр вугуз, эвер гузвай. Люстрайрин эк­вери ишигълаваннавай залда, чимивиляй гатун кьелечI перемар гьекь хьанвай­ чкада, чун герен-герен ацукьиз-къарагъзавай, сада-садаз  меслятар къалурзавай, зен­гералди селигъа хуьн патал эвер гуз­вай.­

Ам лагьайтIа, гьа сифте юкъуз хьиз,  къа­­­лин сун чухва алаз, такабурлудаказ, ам­ма дамах гвачиз, секиндиз ацукьнавай. Ам са гьиниз ятIани вичин виликай килигзавай. Ан­жах са сеферда, вичин патав Горький къвезвайди акурла, ам алай чкадилай къарагъна, чина хъвер къугъваз, хушвилелди адан къаншардиз фена Горькийдихъ галаз санал адаз залдин дестекар, залда ацукьна­вайбур, ана кузвай лампаяр аквазвай. Горькийдиз эвер гайивалди, гьамни адахъ галаз фена.

Чаз гьакьван кичIе тир трибунадихъай адаз кIусни къурху авачир. Трибунади адан сес, секинвал, къекъуьнин тегьер, дамах гвачирвал са жизвини дегишарнач. Адаз гаф гана. Зал игьтиятлу хьана. Таниш ту­шир­ чIал секиндаказ, вичин эбедивал хвена, авахьна фена. Гьасятда кьатIузвай: адаз и залда дар тир, акъвазнавай чкани са артух кьакьанди тушир. Адаз  гьакьван яр­гъа чкаяр аквазвай ва ам гьакьван аршдани авай. Ингье, вуч ада тебрикрилай гъейри, Дагъустандай гъанвайтIа, ингье са шумуд йикъан къене ам вуч гваз чи арада ацукьнавайтIа.

Хайи халкьдин савадлувилин цIийи бинеяр кутаз жедай ксарин кьисметар пехилвал ийиз жедай хьтинбур я. Абура вири ме­деният ава: абурун гьар са кам, нефес, фи­кирринни крарин гьерекат, беденрин къаматар, вири руьгьламиш хьанва. Виридахъ мет­леб ава ва вири хийирдихъди я. Ада яратмишнавай эсеррилай гъейри, халкьдин манидардин вичин уьмуьрни кхьинрин памятник я, вучиз лагьайтIа автордикай вичикай гележегдин несилар патал ктаб жезва.

СтIал Сулейманан кьисметни ихьтинди я. Вичиз хас тир тIебиивал гваз ада гьар гьихьтин хьайитIани гуьрцелдилай кам вегьена ва гьа тегьерда ам эбедивилени гьахьда. Ана адакай  рикIел аламукьдай вакъиа-риваят жеда, руьгьдин михьивал , ихтибарлувал, дамах гвачир илгьам гвай.

 (Макъала 1937-йисуз “Литературадин газетда” — СССР-дин писателрин Союздин кьилин органда чап хьана.

Чна “Лезги газетдин” 2009-йисан

14-майдин нумрадай)

Борис  Пастернак