Кьилин редактордин гаф
21-апрелдиз Урусатдин Президент Владимир Путин Федеральный Собранидин вилик Чар (Послание) гваз экъечIна. Лагьана кIанда, коронавирусди яшайишдин саки вири хилера дегишвилер тунвай арада гзафбуру уьлкведин регьбердин Чар рикIик гъалаба кваз вилив хуьзвай. ГьикI лагьайтIа, тIегъуьн себеб яз кIевера гьатнавай хизанри, кIвалахрикай магьрум хьанвай инсанри ва масабуру ана агьалийрин яшайиш хъсанаруниз талукь месэлаяр, и жигьетдай кьабулнавай серенжемар къейднавайдак еке умудар кутунвай. Са кьадар умудар кьилиз акъатна лагьайтIани жеда.
Президентдин гафарай малум хьайивал, уьлкведин кьилевайбуру агьалийрин яшайиш къулайди хьуниз, кесибвилин, бейкарвилин вилик пад кьуниз, жемятдин гьал-агьвал хъсан хьуниз кьетIен фикир гузва. ИкI тирди Владимир Путинан нубатдин Чарчини тестикьарна. Мисал яз, мектебдиз физвай яшара ва къведай йисуз сад лагьай классдиз фидай аялар авай хизанриз гьар са аял патал 10 агъзур манат гуда. Тамам тушир (неполный) хизанра чIехи жезвай гьар са аялдин кьилиз (8-16 йисан яшара авай) гьар вацра юкьван гьисабдалди 5650 манат пул чара ийидайвал я. Чарче дидевилин ва аялвилин институтар вилик финизни фикир ганвайди къейд тавуна жедач. Кьилди къачуртIа, Президентди яшайишдин четин шартIара авай кIвачел залан дишегьлийриз гьар вацра 6350 манат пул гун теклифнава.
Малум тирвал, образование вилик фини санлай вири уьлквени вилик фидай шартIар тешкилзава. И кар Владимир Путинани хъсандиз кьатIузва. Гьавиляй вичин нубатдин Чарче ада образованидин месэлайризни еке чка ганва. Сад лагьайди, ада образованидин идарайра бюджетдин чкаяр 45 агъзурдан артухар хъувун теклифнава. Кьвед лагьайди, колледжрин ва училищейрин педагогрин зегьметдин гьакъидал 5 агъзур манат алава хъийидайвал я. РикIел хкин, Владимир Путина алатай йисан сентябрдилай уьлкведин мектебра классдин руководство гвай гьар са муаллимдин мажиб вад агъзур манатдин артухар хъувунин къарар кьабулнай. Пуд лагьайди, мектебар патал 4 йисан къене 16 агъзур автобус маса къачудайвал я.
Федеральный Собранидин вилик Чар кIелзавай чIавуз уьлкведин регьберди вири агьалийриз коронавирусдиз акси раб ягъуниз эвер гана. В.Путинан фикирдалди, анжах рапар ягъунин нетижада и фендигар тIегъуьндин вилик пад кьаз жеда. Урусатда коронавирусдиз акси яз кьабулзавай серенжемрикай рахадайла, ада вири россиявийриз и тIегъуьндиз акси рапар ядай мумкинвилер тешкилун лазим тирди къейдна.
Здравоохраненидин хилекай рахадайла, ада алава хъувурвал, мукьвал тир пуд йисан вахтунда хуьруьн чкайрив медицинадин рекьяй тади куьмекдин 5 агъзур улакь агакьардайвал я.
Президент хуьрера ва гъвечIи шегьерра милли меденият хуьникай, ам вилик тухуникайни рахана. Кьилди къачуртIа, ада хуьрера ва гъвечIи шегьерра культурадин кIвалер цIийикIа туьхкIуьр хъувун патал 24 млрд. манат пул чара ийидайдакай хабар гана.
Килиг садра, чи хуьрера чкIидай гьалдиз атанвай культурадин кIвалер, маканар, центраяр гьикьван аватIа. Абур фадлай цIийикIа туьхкIуьр хъувунин игьтияж авай. Къенин юкъуз гзаф хуьрера клубар амачирвиляй Лезги театрдивай са кьадар лезги хуьрера тамашаяр къалуриз жезвач. Инсан инсан яз чIехи хьунин карда культуради кьетIен чка кьазва. Гьавиляй гьар са хуьре кIвалах хъсандиз къайдадик кутунвай культурадин маканар хьун лазим я. И месэладиз уьлкведин руководстводи кьетIен фикир гун шад жедай кар я.
Президентдин Чарчикай чпин фикирар гзаф сиясатчийри, жемиятдин, илимдин, диндин, СМИ-рин векилри, муаллимри, хейлин масабуру лагьана. Республикада машгьур журналист, политолог Ханжан Къурбанова гьисабзавайвал, Владимир Путинан цIинин Чар яшайишдинди, генани керчекдиз лагьайтIа, хизандинди хьана, гьикI хьи, ана хизандин институт вилик тухуниз, инсанрин яшайишдин шартIар хъсанаруниз кьетIен фикир ганва.
Гражданвилин жемият вилик тухунин жигьетдай ва инсанрин ихтияррин рекьяй РД-дин Кьилин патав кардик квай Советдин член, жемиятдин деятель Руслан Гереевни гьа ихьтин фикирдал ала. Ада къейд авурвал, Дагъустанда Владимир Путина лагьай “исятда сад лагьай чкадал хизан, дуствал, садвал — Урусатди гьамиша хуьдай ивирар ала” гафарин тереф хуьзва.
Гьакъикъатдани, уьлкведин регьбердин цIинин Чарче сад лагьай чкадал жергедин инсан ва адан яшайиш хъсанарун эцигнава. 78 декьикьада давам хьайи рахунрин чIехи паюна Президентди россиявийрин сагъламвал хуьниз, хизанриз куьмекар гуниз, яшайиш хъсанаруниз талукь месэлайрикай ихтилатна. Гьа са вахтунда Владимир Путин илимдиз, карчивилиз, экономикадиз, сиясатдиз, къецепатан уьлквейрихъ галаз авай алакъайриз ва хейлин маса хилериз талукь месэлайрикайни рахана. Гзафбурай РФ-дин Гьукуматдиз, кьилдин министерствойризни ведомствойриз са жерге тапшуругъар гана. Абур кьилиз акъатдайдак ва уьлкведа агьалийрин агьваллувал хъсан жедайдак умудар кутаз кIанзава.
Мегьамед Ибрагьимов
