Яшайишдин кIвалер ва абурун патарив гвай чкаяр ишлемишзавай жуьре, яшайишдин кIвалерин фондунин инженервилин тадаракар авай гьал ахтармишун, ам хуьн ва ремонт авунин кIвалахар вахтунда тамамарун, яшайишдин кIвалеринни коммунальный къуллугъар ишлемишунай тайинарнавай нормативар чпихъ бине авайбур яни, тушни, гьадал, агьалияр коммунальный къуллугъралди таъминарунин рекье истемишунар лазим къайдада тамамарзавани, авачни, гьадал, гьакIни яд ва кудай шейэринни энергетикадин ресурсар кьенятлудаказ ишлемишунал гуьзчивал авун — ибур вири государстводин яшайишдин кIвалерин инспекциядин (ГЖИ) хиве авай везифаяр я.
Республикадин ЖКХ-дин хиле къайда хьунал гуьзчивалзавай и идара, лагьана кIанда хьи, агьалияр вичикай гьамиша разивилелди рахазвайбурукай сад я. ГьикI лагьайтIа, кIвалера яд, экв ва я чимивал авачир, я тахьайтIа, гзаф квартирайрикай ибарат кIвалер идара ийизвай компанийри фикир тагузвай агьалийрин месэлаяр гьялунин карда эхиримжи куьмек ГЖИ-дин патай агакьзава.
И рекье алай йисуз гьихьтин кIвалах тухванатIа, гьадакай Дагъустандин Государстводин яшайишдин кIвалерин инспекциядин руководитель Али Жабраилов республикадин СМИ-рин векилрихъ галаз «Дагъустан» РИА-дин майдандал кьиле тухвай пресс-конференциядал рахана.
Алукьнавай хъуьтIуьн вахтунда республикадин яшайишдин кIвалерин фонд гьазур хьунин дережадикай рахадайла, А.Жабраилова къейд авурвал, 2018-йисан 24-майдиз Дагъустандин гьукуматди кьабулай къарардин бинедаллаз, республикадин ГЖИ-ди и хел 2018-2019-йисарин хъуьтIуьн вахтуниз гьазур хьунал гуьзчивал авунихъ галаз алакъалу серенжемрин план туькIуьрнава ва и кIвалахар кьилиз акъудунал датIана гуьзчивалдай оперативный штаб тешкилнава.
«Алай йисан майдилай ноябрдалди Инспекцияди, чкайрал фена, 1107 ахтармишун кьиле тухванва, абурун нетижада яшайишдин кIвалерин фонд ишлемишунин, коммунальный къуллугъар агакьарунин ва яшайишдин кIвалериз талукь законодательстводин са жерге къайдаяр чIурай 2848 дуьшуьш винел акъуднава. Кьиле тухвай ахтармишунрин нетижада гьакIни административный къайдаяр чIурунин жигьетдай 140 дело къарагъарнава, 1 миллионни 99 агъзур манатдин жермеяр илитIнава. ГьакIни малум хьанвай къайдаяр чIурай дуьшуьшар арадай акъудун патал 1387 предписание ганва, абурукай 1130, яни 81,5% тамамарнава. Тамамаруниз мажбур тир серенжемар кьабул тавуниз талукь яз 296 протокол туькIуьрнава, мировой судьяйри 2 миллионни 229,4 агъзур манатдин жермеяр илитIнава», — хабар гана Государстводин яшайишдин кIвалерин кьилин инспекторди.
Гьа са вахтунда, адан гафаралди, 15-ноябрдалди Инспекциядив хъуьтIуьн вахтунда ишлемишиз гьазур тирди тестикьарзавай 4052 ОМС паспорт агакьарнава. Им гзаф квартирайрикай ибарат кIвалерин (МКД) умуми кьадардин (4115) 98,4 процент тешкилзавай рекъем я.
«Гзаф квартирайрикай ибарат 63 кIвалин паспортар агакьнавач. Абурукай 5 — Дагъустандин Огни шегьерда, 53 — Каспийскда ва 5 кIвал Махачкъалада ава», — лагьана ада.
Идалайни гъейри, Али Жабраилован гафаралди, Инспекцияди яшайишдин кIвалер идара ийизвай ва ресурсралди (яд, экв, газ) таъминарзавай тешкилатри ЖКХ-дин ГИС-див — Россиядин ЖКХ-дикай тамам делилар авай федеральный информациядин сад тир системадив лазим тир малуматар агакьарунални гуьзчивалзава. ИкI, закондин бинедаллаз, интернетдин и порталда — dom.gosuslugi.ru — гзаф квартирайрикай ибарат кIвалер чимивал гудай вахтуниз гьазур хьанвайди тестикьарзавай паспортарни хьун лазим я. Кьиле тухвай ахтармишуни ачухарайвал, чимивал гунив эгечIдайла, муниципальный тешкилатрин администрацийри ЖКХ-дин ГИС-див 3432 кIвал гьазур хьанвайди тестикьарзавай паспорт агакьарнавай. Им гзаф квартирайрикай ибарат кIвалерин санлай къачур кьадардин 83 процент тешкилзавай делил я.
Тамам тушир кьадарда аваз паспортар Махачкъала шегьерди (1680 МКД — 99,7%), Дагъустандин Огниди (53 МКД — 91%) агакьрнава. Каспийскди 416 кIваликай саданни паспорт агакьарнавач. Амай шегьерри и кIвалах тамамдаказ кьилиз акъуднава, лагьана А.Жабраилова.
«10-ноябрдилай Госжилинспекциядиз яшайишдин кIвалерив чимивал агакь тавун себеб яз агьалийрилай 120 арза атана. Къейд ийиз кIанзава, абурукай тахминан 40 процент арзаяр чимивилелди таъминарунин кIвалах гуьнгуьна тунихъ галаз алакъалу яз элкъуьр хъувунва. Госжилинспекцияди муниципальный тешкилатрин ва МКД-яр идара авунин хиле кIвалахзавай карханайрин администрацийрив аварийринни диспетчервилин къуллугъар таъминарун чарасуз тирдан гьакъиндай хабар гудай чарар агакьарнава ва ихьтин къуллугъар авачир чкайра абур арадал гъунин кардал гуьзчивалзава», — лагьана ГЖИ-дин регьберди.
Госжилинспектор гзаф квартирайрикай ибарат кIвалер идара ийидай тешкилатрин (УО) кIвалахдикайни рахана. ИкI, ада хабар гайивал, яшайишдин кIвалериз къуллугъ авунин жигьетдай и ва я маса четин месэла арадал атайла, агьалийри сифтени-сифте УО-диз арза кхьена вугана ва и арза идарадин журналда регистрация авунал гуьзчивал авуна кIанда. Эгер серенжемар кьабул тавуртIа, арза муниципалитетдин администрациядив агакьарун лазим я. Гьанайни чара тахьайтIа — Государстводин яшайишдин кIвалерин инспекциядив. «Эгер идара ийидай тешкилатрин кIвалахдилай арзаяр гзаф атайтIа, яни абур чпин везифайрив намуссузвилелди эгечIзавайди тестикь хьайитIа, ихьтин компанияр лицензиядикай магьрумда. Идалай кьулухъ абурувай яшайишдин кIвалерин хиле мад кIвалах давамариз хъжедач. Ихьтин дуьшуьшра тешкилатдин къаюмвилик квай яшайишдин кIвалер чкадин администрациядин ва я ЖКХ-дин министерстводин гуьзчивилик акатда», — гъавурда туна А.Жабраилова.
Ада яшайишдин кIвалериз къуллугъ авунин жигьетдай арзаяр гун патал Инспекцияда суткадин кьиляй- кьилиз кIвалахзавай «кузвай линия» — 63-09-37 — кардик квайдакайни лагьана. И нумрадиз зенг авуна, агьалийривай ЖКХ-дин къуллугъриз талукь яз арадал атанвай четин месэлайрикай хабар гуз жеда. «Заз кьетIендаказ къейд ийиз кIанзава хьи, кIвалахдин вахтунилай къерехдай ва суваррин, ял ядай йикъариз и нумрадик автоответчик кутунваз жезва. Квез и кардикай къурху жемир, четин месэладикай суьгьбет ая, чна лагьайтIа, лентиниз къачунвай и арзадиз талукь яз кIвалах башламишда», — лагьана инспекторди.
Пресс-конференциядал ГЖИ-дин общественный инспекторриз, малуматринни гъавурда твадай «Хатасуз газ» серенжемриз, агьалийрал ЖКУ-дай чпихъ бине авачиз илитIнавай пуларин гьахъ-гьисабар цIийи кьилелай хъувуниз талукь месэлаярни къарагъарна. ИкI, малум хьайивал, муьштерийрал илитIнавай 2 миллионни 281 агъзур манатдин алаваяр государстводин яшайишдин кIвалерин инспекцияди мажбурун себеб яз цIийи кьилелай гьисаб хъувунва.
Мярекатдин нетижаяр кьадайла, Дагъустандин ГЖИ-дин кьили къейд авурвал, санлай къачурла, агьалийриз ЖКХ-дин рекьяй ийизвай къуллугърин ери, алатай йисарив гекъигайла, хъсан патахъ дегиш хьанва. «Республикадин яшайишдин гзаф квартирайрикай ибарат кIвалер идара ийизвай компанияр ва ресурсралди таъминарзавай карханаяр чпин кIвалахдив эгечIзавай тегьер дегиш хьанва. Абурухъ четин, гьял тавунвай месэлаяр гьеле гзаф аватIани, кIвалахдин везифаяр жавабдарвилелди тамамарзава», — лагьана ада.
Жасмина Саидова
